Hội chứng ám ảnh đỉnh núi là gì?

Hội chứng ám ảnh đỉnh núi (Summit Fever) là khao khát chinh phục mãnh liệt, khiến người leo núi bỏ qua an toàn và đưa ra quyết định thiếu sáng suốt.

Định nghĩa Summit Fever

Summit Fever là một trạng thái tâm lý. Nó xảy ra khi một người bị ám ảnh bởi mục tiêu chạm đỉnh đến mức gạt bỏ mọi phán đoán hợp lý. Bạn tập trung hoàn toàn vào việc chinh phục, bất chấp các dấu hiệu nguy hiểm rõ ràng như thời tiết xấu, cơ thể kiệt sức hoặc đã quá thời gian quay đầu an toàn (turn-around time).

Trạng thái này không phải là một bệnh lý. Nó là một hiện tượng tâm lý khiến bạn đưa ra những quyết định sai lầm. Hậu quả của những quyết định này thường nghiêm trọng, dẫn đến tai nạn, bị lạc hoặc thậm chí tử vong. Đỉnh núi sẽ luôn ở đó, nhưng cơ hội trở về an toàn của bạn thì không.

Nguyên nhân gây ra Summit Fever

Nhiều yếu tố kết hợp tạo ra Summit Fever. Chúng xuất phát từ cả bên trong và bên ngoài mỗi người.

Yếu tố tâm lý cá nhân

• Ngụy biện chi phí chìm: Bạn đã đầu tư quá nhiều thời gian, tiền bạc và công sức. Bạn cảm thấy phải lên tới đỉnh để sự đầu tư đó không lãng phí. Bạn nghĩ “đã đi đến đây rồi, không thể bỏ cuộc”.
• Cái tôi và sự chứng tỏ: Bạn muốn chứng minh năng lực của bản thân với người khác hoặc với chính mình. Việc quay đầu bị xem như một sự thất bại cá nhân.
• Áp lực từ đồng đội: Bạn không muốn làm người duy nhất trong nhóm đề nghị quay về. Bạn sợ làm đồng đội thất vọng hoặc bị xem là yếu đuối.

Yếu tố bên ngoài

• Giới hạn thời gian: Chuyến đi có lịch trình cố định. Bạn cảm thấy áp lực phải hoàn thành mục tiêu trong khoảng thời gian cho phép.
• Áp lực mạng xã hội: Mong muốn có một bức ảnh check-in trên đỉnh núi để chia sẻ. Điều này tạo ra một áp lực vô hình, khiến mục tiêu lên đỉnh trở nên quan trọng hơn sự an toàn.
• Mục tiêu duy nhất: Khi bạn xem việc lên đỉnh là mục tiêu duy nhất của chuyến đi, bạn sẽ khó chấp nhận việc phải từ bỏ nó.

Dấu hiệu nhận biết Summit Fever

Nhận biết sớm các dấu hiệu của Summit Fever ở bản thân và đồng đội là kỹ năng sống còn. Các biểu hiện phổ biến bao gồm:

• Phớt lờ các dấu hiệu nguy hiểm: Bạn cố tình bỏ qua các tín hiệu cảnh báo như mây bão đang kéo đến, gió mạnh, hoặc đường đi trở nên trơn trượt nguy hiểm.
• Bỏ qua thời gian quay đầu: Mỗi chuyến đi đều cần một mốc thời gian an toàn để quay về. Người mắc Summit Fever sẽ lờ đi mốc thời gian này và tiếp tục đi lên.
• Che giấu tình trạng sức khỏe: Bạn cảm thấy mệt, đau đầu, hoặc có triệu chứng say độ cao nhưng giấu không cho ai biết vì sợ phải dừng lại.
• Tách khỏi nhóm: Bạn tự ý tăng tốc độ một cách vô lý, bỏ xa đồng đội phía sau để cố gắng đến đỉnh nhanh hơn.
• Ra quyết định dựa trên cảm tính: Bạn không còn phân tích tình hình một cách logic. Thay vào đó, bạn để cảm xúc và mong muốn chinh phục lấn át lý trí.

Ví dụ thực tế tại Việt Nam

Summit Fever xảy ra ở khắp mọi nơi, từ những ngọn núi cao nhất thế giới đến những cung đường trekking quen thuộc tại Việt Nam.

Ví dụ 1: Một nhóm leo Fansipan vào mùa đông. Dự báo thời tiết cho biết một cơn bão tuyết sắp đến. Dù đã ở gần đỉnh, trưởng nhóm quyết định cả đoàn quay về Trạm 2.800m. Một thành viên không đồng ý, cho rằng “chỉ còn một chút nữa thôi” và tự ý đi tiếp. Người này sau đó bị mắc kẹt trong bão tuyết và cần đội cứu hộ hỗ trợ.

Ví dụ 2: Trong một chuyến leo Bạch Mộc Lương Tử, một bạn trẻ bắt đầu có dấu hiệu của say độ cao (AMS) như đau đầu và buồn nôn. Vì không muốn làm ảnh hưởng đến cả nhóm và sợ bị chê cười, bạn giấu tình trạng của mình và uống thuốc giảm đau để đi tiếp. Tình trạng xấu đi nhanh chóng, dẫn đến phù phổi và cần phải cấp cứu khẩn cấp.

Làm thế nào để phòng tránh Summit Fever

Phòng tránh Summit Fever đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và kỷ luật tinh thần. Mục tiêu cuối cùng là một chuyến đi trọn vẹn, không phải một cuộc chinh phục liều lĩnh.

• Xác định mục tiêu đúng đắn: Hãy nhớ rằng việc lên đỉnh chỉ là một phần của chuyến đi. Trải nghiệm hành trình và trở về an toàn mới là thành công thực sự.
• Thiết lập và tuân thủ thời gian quay đầu: Trước chuyến đi, cả nhóm phải thống nhất một mốc thời gian bắt buộc phải quay về, bất kể đã đến đỉnh hay chưa. Hãy tuân thủ nó một cách tuyệt đối.
• Lắng nghe cơ thể: Trung thực với tình trạng sức khỏe của bạn. Mệt mỏi, đau nhức hay bất kỳ triệu chứng bất thường nào đều là dấu hiệu cơ thể cần bạn chú ý.
• Giao tiếp cởi mở: Thường xuyên trao đổi với đồng đội về cảm giác của bạn và tình hình xung quanh. Một quyết định an toàn luôn đến từ sự đồng thuận của cả nhóm.
• Chuẩn bị kỹ năng và kiến thức: Hiểu rõ về cung đường, thời tiết và các rủi ro tiềm ẩn. Kiến thức giúp bạn đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu, không phải cảm xúc.

Sự chuẩn bị tốt nhất bắt đầu từ việc lựa chọn đúng trang bị. Một đôi giày trekking tốt, một chiếc áo khoác chống nước hay một bộ sơ cứu đầy đủ giúp bạn tự tin hơn khi đối mặt với các tình huống trên đường đi. Sự tự tin này giúp bạn giữ được cái đầu lạnh và đưa ra quyết định sáng suốt.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

Summit Fever có nguy hiểm không?

Có, nó trực tiếp dẫn đến những quyết định sai lầm, gây nguy hiểm cho tính mạng của bạn và đồng đội.

Ai dễ mắc phải Summit Fever nhất?

Bất kỳ ai, từ người mới bắt đầu đến người leo núi kinh nghiệm, đều có thể mắc phải hội chứng này.

Mục tiêu quan trọng nhất của chuyến đi là gì?

Mục tiêu quan trọng nhất của mọi chuyến đi là trở về nhà an toàn.

Xem các thiết bị leo núi an toàn tại WeTrek.vn.