Quy trình tìm kiếm cứu nạn là gì?

Quy trình tìm kiếm cứu nạn là hệ thống các bước chuẩn để xác định vị trí, hỗ trợ và đưa người gặp nạn ở nơi hoang dã về nơi an toàn.

Quy trình tìm kiếm cứu nạn (Search and Rescue Protocol) là gì?

Quy trình tìm kiếm cứu nạn, hay còn gọi là SAR, là một chuỗi hành động được tiêu chuẩn hóa. Các đội cứu hộ chuyên nghiệp và tình nguyện viên áp dụng quy trình này để ứng phó với các tình huống khẩn cấp ngoài trời. Nó bao gồm việc tiếp nhận thông tin, lập kế hoạch, tìm kiếm, sơ cứu và đưa người bị nạn đến nơi an toàn. Tại Việt Nam, với địa hình đa dạng từ núi cao, rừng rậm đến hang động, việc hiểu rõ quy trình này là kỹ năng quan trọng cho bất kỳ ai yêu thích hoạt động dã ngoại.

Mục tiêu chính của quy trình không chỉ là tìm thấy người mất tích. Nó còn đảm bảo an toàn cho cả đội cứu hộ và nạn nhân trong suốt quá trình hoạt động. Một chiến dịch SAR hiệu quả dựa trên sự phối hợp nhịp nhàng, thông tin chính xác và các quyết định đúng đắn dựa trên tình hình thực tế.

Các giai đoạn chính của một chiến dịch Tìm kiếm và Cứu nạn

Một chiến dịch SAR thường được chia thành năm giai đoạn chính. Mỗi giai đoạn có mục tiêu và hành động cụ thể, tạo thành một hệ thống hoạt động có tổ chức.

1. Báo động và Đánh giá ban đầu

Đây là giai đoạn khởi đầu khi một sự cố được báo cáo. Thông tin ban đầu là yếu tố quyết định sự thành công của toàn bộ chiến dịch. Đội cứu hộ cần thu thập các dữ liệu quan trọng như:

• Thông tin về nạn nhân: Tên, tuổi, kinh nghiệm đi rừng, tình trạng sức khỏe, trang phục.
• Lịch trình chuyến đi: Điểm xuất phát, đích đến, các tuyến đường dự kiến.
• Vị trí cuối cùng được xác định (Last Known Point - LKP): Nơi và thời điểm nạn nhân được nhìn thấy lần cuối.
• Trang bị mang theo: Thức ăn, nước uống, thiết bị định vị, lều trại.

Ví dụ thực tế: Một nhóm trekker tại Tà Năng - Phan Dũng báo cáo một thành viên bị lạc sau khi tách đoàn vào lúc 15:00. Họ cung cấp LKP là một ngọn đồi cụ thể. Đội cứu hộ địa phương ngay lập tức khoanh vùng khu vực dựa trên thông tin này để chuẩn bị tìm kiếm.

2. Lập kế hoạch và huy động lực lượng

Dựa trên thông tin đã thu thập, người chỉ huy sẽ lập kế hoạch hành động. Kế hoạch này bao gồm việc xác định khu vực tìm kiếm ưu tiên, phân bổ nguồn lực và thiết lập các chiến thuật tìm kiếm. Các yếu tố được xem xét cẩn thận bao gồm:

• Địa hình: Độ dốc, sông suối, vách đá, mật độ rừng.
• Thời tiết: Mưa, sương mù, nhiệt độ, gió.
• Hành vi của người bị lạc: Dựa trên tâm lý và kinh nghiệm, họ có thể di chuyển lên cao, xuống thấp hay ở yên tại chỗ.

Ví dụ thực tế: Khi tìm kiếm một người mất tích ở Vườn quốc gia Bidoup Núi Bà, đội cứu hộ sẽ sử dụng bản đồ địa hình để xác định các khu vực có khả năng nạn nhân di chuyển đến, như các thung lũng hoặc con suối. Họ huy động những người porter thông thạo địa hình và chia thành các đội nhỏ, mỗi đội phụ trách một khu vực.

3. Triển khai hoạt động tìm kiếm

Đây là giai đoạn các đội cứu hộ trực tiếp vào thực địa. Các phương pháp tìm kiếm phổ biến được áp dụng:

• Tìm kiếm theo tuyến: Các đội di chuyển dọc theo các tuyến đường có sẵn như đường mòn, bờ suối.
• Tìm kiếm theo lưới: Các thành viên dàn hàng ngang và di chuyển qua một khu vực đã định, đảm bảo không bỏ sót dấu vết.
• Sử dụng tín hiệu: Dùng còi, đèn pin hoặc gọi lớn theo chu kỳ để thu hút sự chú ý của nạn nhân.
• Công nghệ hỗ trợ: Flycam (drone) được dùng để quan sát các khu vực rộng hoặc địa hình hiểm trở từ trên cao.

Ví dụ thực tế: Trong một chiến dịch cứu hộ tại Pù Luông, các đội tìm kiếm dàn hàng cách nhau khoảng 20 mét. Họ di chuyển chậm qua khu rừng và thổi còi 3 lần mỗi 5 phút. Đây là tín hiệu khẩn cấp quốc tế, giúp người bị lạc nhận biết và đáp lại.

4. Sơ cứu và di chuyển nạn nhân

Khi nạn nhân được tìm thấy, ưu tiên hàng đầu là đánh giá tình trạng sức khỏe và sơ cứu tại chỗ. Đội cứu hộ sẽ kiểm tra các dấu hiệu sinh tồn, xử lý các chấn thương và giúp nạn nhân ổn định. Sau đó, họ sẽ lên kế hoạch di chuyển nạn nhân ra khỏi khu vực nguy hiểm một cách an toàn nhất. Con đường di chuyển không phải lúc nào cũng là con đường ngắn nhất, mà là con đường đảm bảo an toàn tối đa.

Ví dụ thực tế: Một du khách bị gãy chân khi leo núi Fansipan được đội cứu hộ tìm thấy. Họ tiến hành nẹp cố định vết thương, cung cấp nước và thức ăn năng lượng cao, sau đó sử dụng cáng chuyên dụng để đưa nạn nhân xuống núi theo một tuyến đường ít dốc hơn.

5. Kết thúc chiến dịch và tổng kết

Chiến dịch kết thúc khi nạn nhân được đưa về nơi an toàn. Trong một số trường hợp, chiến dịch có thể tạm dừng khi các nỗ lực tìm kiếm không mang lại kết quả và các manh mối đã cạn kiệt. Sau mỗi chiến dịch, các đội cứu hộ sẽ họp lại để tổng kết, phân tích những điểm làm tốt và những điều cần cải thiện để rút kinh nghiệm cho các hoạt động trong tương lai.

Vai trò của bạn trong việc phòng ngừa và hỗ trợ cứu nạn

Bạn có thể góp phần quan trọng vào sự an toàn của chính mình và giúp hoạt động cứu nạn hiệu quả hơn bằng cách chuẩn bị kỹ lưỡng.

Trước chuyến đi

• Lập kế hoạch chi tiết về lịch trình, tuyến đường và gửi cho ít nhất một người ở nhà.
• Kiểm tra dự báo thời tiết và chuẩn bị trang phục, thiết bị phù hợp.
• Trang bị các kỹ năng sinh tồn cơ bản và kiến thức sơ cứu.
• Luôn mang theo 10 vật dụng thiết yếu trong dã ngoại.

Nếu bạn bị lạc

Hãy bình tĩnh và áp dụng nguyên tắc S.T.O.P:

• Stop (Dừng lại): Ngừng di chuyển ngay khi bạn nhận ra mình bị lạc.
• Think (Suy nghĩ): Cố gắng xác định lại vị trí của mình trên bản đồ và nhớ lại các mốc định hướng.
• Observe (Quan sát): Tìm kiếm các dấu hiệu quen thuộc, nguồn nước, hoặc nơi trú ẩn.
• Plan (Lên kế hoạch): Quyết định xem nên ở lại tại chỗ hay di chuyển một cách cẩn trọng. Ở yên tại chỗ thường là lựa chọn an toàn nhất.

Câu hỏi thường gặp

Tôi nên làm gì đầu tiên nếu bị lạc trong rừng?

Hãy giữ bình tĩnh và áp dụng nguyên tắc S.T.O.P: Dừng lại, Suy nghĩ, Quan sát và Lên kế hoạch.

Thiết bị nào quan trọng nhất để cứu hộ tìm thấy tôi?

Thiết bị phát định vị cá nhân (PLB) hoặc điện thoại vệ tinh là công cụ hiệu quả nhất để gửi tín hiệu khẩn cấp kèm vị trí chính xác của bạn.

Khi nào tôi nên gọi cứu hộ?

Bạn nên gọi cứu hộ ngay khi nhận thấy có người đang gặp nguy hiểm đến tính mạng hoặc không thể tự thoát ra khỏi tình huống khó khăn.

Hiểu rõ quy trình tìm kiếm cứu nạn giúp bạn chuẩn bị tốt hơn và hành động đúng đắn khi gặp sự cố. Việc trang bị kiến thức và các thiết bị phù hợp là bước đầu tiên để đảm bảo an toàn cho mọi chuyến đi. Xem các thiết bị định vị, liên lạc và sinh tồn thiết yếu tại WeTrek.vn.