Siêu bão là một xoáy thuận nhiệt đới cực mạnh, sức gió duy trì từ 185 km/h trở lên, có khả năng tàn phá trên diện rộng.
Định nghĩa Siêu bão
Siêu bão là thuật ngữ dùng để chỉ những cơn bão nhiệt đới đạt cường độ rất lớn. Theo thang đo bão Saffir-Simpson, một cơn bão được gọi là siêu bão khi sức gió duy trì liên tục trong một phút đạt từ 241 km/h trở lên, tương đương cấp 5. Tuy nhiên, ở khu vực Tây Bắc Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam, Trung tâm Cảnh báo Bão Liên hợp (JTWC) của Hoa Kỳ định nghĩa siêu bão là những cơn bão có sức gió duy trì tối thiểu 185 km/h.
Các cơn siêu bão thường có mắt bão rõ ràng, cấu trúc đối xứng và gây ra những hiện tượng thời tiết cực đoan. Sức tàn phá của chúng đến từ gió giật mạnh, mưa lớn gây lũ lụt và sạt lở đất, cùng với nước biển dâng cao ở các vùng ven biển.
Siêu bão khác bão thường như thế nào?
Sự khác biệt chính giữa bão thường và siêu bão nằm ở cường độ và sức tàn phá. Bạn có thể phân biệt chúng qua các yếu tố sau:
Sức gió: Đây là yếu tố phân loại trực tiếp. Bão thường có sức gió dưới 185 km/h, trong khi siêu bão có sức gió từ 185 km/h trở lên. Gió của siêu bão đủ mạnh để phá hủy các công trình kiên cố.
Mức độ tàn phá: Siêu bão gây ra thiệt hại trên diện rộng và ở mức độ thảm họa. Bão thường gây thiệt hại nhưng ở quy mô nhỏ hơn. Ví dụ, siêu bão Haiyan (Hải Yến) năm 2013 đã tàn phá nặng nề nhiều khu vực của Philippines và ảnh hưởng trực tiếp đến các tỉnh miền Trung Việt Nam.
Cấu trúc bão: Siêu bão thường có mắt bão rất rõ và sắc nét, khu vực trung tâm có thời tiết quang đãng, lặng gió. Cấu trúc mây xung quanh mắt bão cũng đối xứng và chặt chẽ hơn so với bão thường.
Nước biển dâng: Siêu bão tạo ra các đợt nước biển dâng cao hơn nhiều so với bão thường. Hiện tượng này gây ngập lụt nghiêm trọng cho các vùng đất thấp ven biển.
Nguyên nhân hình thành Siêu bão
Một cơn bão thông thường mạnh lên thành siêu bão cần sự kết hợp của nhiều điều kiện tự nhiên thuận lợi. Các yếu tố chính bao gồm:
Nhiệt độ mặt biển cao: Nước biển cần ấm, thường từ 26.5°C trở lên và ở độ sâu ít nhất 50 mét. Nguồn nhiệt lượng dồi dào này là "nhiên liệu" chính cho bão hoạt động và mạnh lên.
Độ ẩm không khí cao: Lớp không khí ẩm từ mặt biển bốc lên cung cấp hơi nước cho quá trình ngưng tụ, giải phóng năng lượng và tăng cường sức mạnh cho cơn bão.
Gió đứt tầng yếu: Gió đứt tầng là sự thay đổi về tốc độ và hướng gió theo độ cao. Khi gió đứt tầng yếu, cấu trúc thẳng đứng của cơn bão không bị phá vỡ, giúp nó tập trung năng lượng và mạnh lên thành siêu bão.
Hiệu ứng Coriolis: Lực Coriolis do sự tự quay của Trái Đất gây ra giúp tạo ra chuyển động xoáy cho cơn bão. Lực này đủ mạnh ở các vùng biển cách Xích đạo khoảng 5 vĩ độ trở lên.
Tác động của Siêu bão đến hoạt động Outdoor
Đối với cộng đồng yêu thích các hoạt động ngoài trời, siêu bão là một mối nguy hiểm cực độ. Việc hiểu rõ tác động của nó giúp bạn đưa ra quyết định an toàn cho bản thân và đồng đội.
Nguy cơ trực tiếp
Khi siêu bão đổ bộ, các mối nguy hiểm bạn đối mặt là ngay lập tức và rõ ràng.
Gió giật cực mạnh: Gió có thể quật ngã cây cối, thổi bay lều trại và các vật dụng, thậm chí gây nguy hiểm tính mạng khi bạn đang ở trên sườn núi hoặc địa hình trống trải.
Mưa xối xả: Lượng mưa cực lớn gây ra lũ quét ở các khe suối và sạt lở đất ở các sườn đồi, núi. Đây là một trong những rủi ro lớn nhất cho người đi trekking hoặc cắm trại trong rừng.
Sét và giông: Bão lớn luôn đi kèm với giông sét dữ dội, đặc biệt nguy hiểm khi bạn đang ở trên cao hoặc gần các vật thể kim loại.
Tác động gián tiếp
Ngay cả khi bão đã tan, hậu quả của nó vẫn kéo dài và ảnh hưởng đến các kế hoạch của bạn.
Đường mòn bị phá hủy: Lũ lụt và sạt lở đất làm thay đổi địa hình, xóa sổ các đường mòn quen thuộc, khiến việc di chuyển trở nên khó khăn và nguy hiểm.
Cơ sở hạ tầng hư hỏng: Đường sá, cầu cống có thể bị hư hại, gây khó khăn cho việc tiếp cận các khu vực leo núi, vườn quốc gia. Nhiều khu vực có thể bị đóng cửa tạm thời để khắc phục.
Môi trường thay đổi: Cây cối gãy đổ hàng loạt, nguồn nước bị ô nhiễm, hệ sinh thái bị xáo trộn. Cảnh quan quen thuộc của bạn có thể thay đổi hoàn toàn sau một trận siêu bão.
Kỹ năng an toàn khi có dự báo Siêu bão
An toàn là ưu tiên hàng đầu. Khi có thông tin về một cơn bão mạnh hoặc siêu bão sắp ảnh hưởng đến khu vực bạn dự định đến, hãy tuân thủ các nguyên tắc sau:
Theo dõi dự báo thời tiết: Luôn cập nhật thông tin từ các nguồn chính thống như Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia.
Hoãn hoặc hủy chuyến đi: Đừng bao giờ chủ quan. Việc hủy chuyến đi là quyết định khôn ngoan để bảo vệ tính mạng. Bạn luôn có cơ hội khác để thực hiện hành trình.
Thông báo cho người khác: Nếu bạn đang ở trong khu vực có nguy cơ, hãy thông báo ngay lập tức vị trí và kế hoạch di chuyển của bạn cho người thân hoặc đội cứu hộ địa phương.
Tìm nơi trú ẩn an toàn: Ngay lập tức di chuyển đến các công trình kiên cố. Tránh xa các bờ sông, suối, và các sườn dốc có nguy cơ sạt lở.
Chuẩn bị bộ dụng cụ khẩn cấp: Luôn có sẵn một bộ kit sinh tồn với đèn pin, pin dự phòng, đồ ăn liền, nước uống, và bộ sơ cứu cá nhân.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
Siêu bão có mắt bão không?
Mọi siêu bão đều có mắt bão rõ nét ở trung tâm, nơi thời tiết tạm thời lặng gió và quang mây.
Việt Nam có thường xuyên bị ảnh hưởng bởi siêu bão không?
Việt Nam nằm trong khu vực chịu ảnh hưởng của bão và siêu bão, đặc biệt là các tỉnh ven biển miền Trung và miền Bắc.
Làm sao để theo dõi đường đi của siêu bão?
Bạn theo dõi thông tin từ Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia và các ứng dụng thời tiết quốc tế uy tín.
Luôn chuẩn bị kỹ lưỡng cho mọi tình huống thời tiết là nguyên tắc quan trọng của người yêu outdoor. Xem các thiết bị sinh tồn và dụng cụ khẩn cấp thiết yếu tại WeTrek.vn để đảm bảo an toàn cho mọi hành trình của bạn.