Khám phá cung đường Đường sắt răng cưa Krong Pha - Đà Lạt: Hành trình trekking, săn mây, "chạm" di sản

Nếu bạn đang tìm kiếm một trải nghiệm trekking mang đậm màu sắc lịch sử, hoài cổ và không kém phần phiêu lưu thì cung đường trekking theo dấu đường sắt răng cưa Đà Lạt chính là lựa chọn không thể bỏ lỡ. Đây không chỉ là một chuyến đi bộ xuyên rừng thông và đồi chè, mà còn là hành trình trở về với quá khứ của một Đà Lạt xưa cũ, gắn liền với dấu tích huyền thoại của tuyến đường sắt răng cưa duy nhất ở Việt Nam.

Trekking đường sắt răng cưa Krong Pha - Đà Lạt

1. Đôi nét về tuyến đường sắt răng cưa Đà Lạt - Phan Rang

Tuyến đường sắt răng cưa huyền thoại Phan Rang - Đà Lạt là một trong hai tuyến đường sắt răng cưa leo núi của thế giới (một ở Việt Nam và một ở Thụy Sĩ). Một tuyến chính là đường tàu răng cưa đã từng tồn tại ở Việt Nam, một tuyến còn lại ở Thụy Sĩ và vân còn tồn tại đến ngày nay.

Tuyến đường sắt răng cưa dài gần 84km nối liền Đà Lạt và Phan Rang, được xây dựng từ thời Pháp thuộc (bắt đầu từ năm 1908 và hoàn thành năm 1932). Đây là một trong hai tuyến đường sắt răng cưa trên thế giới vào thời điểm đó, với kỹ thuật đặc biệt cho phép tàu leo dốc cao và vận hành ổn định trên địa hình đồi núi hiểm trở.

Hình ảnh đường tàu còn sót lại

Tuyến đường tàu răng cưa Phan Rang Đà Lạt được xây dựng để đưa hàng hóa, hành khách từ Ninh Thuận đi Đà Lạt ngày trước. Ngày đó, sau khi tham quan Ninh Thuận, khám phá bia ký tự cổ Chăm Pa, tắm biển nhiều người lựa chọn lên Đà Lạt để tiếp tục chuyến nghỉ dưỡng, đặc biệt là người nước ngoài.

Tuy nhiên trải qua nhiều năm chiến tranh, đường tàu bị hư hỏng cũng như ảnh hưởng nhiều đến việc hoạt động dẫn đến phải dừng hoạt động. Đến sau năm 1975, ngành Đường sắt Việt Nam quyết định dỡ bỏ đường tàu. Hiện nay, đường tàu chỉ còn hoạt động khoảng 7km để đưa bạn đi từ Đà Lạt đến Trại Mát. Tuy nhiên, cung đường trekking mà nhiều người trẻ săn lùng chính là đoạn rừng thuộc tuyến đường sắt cũ - nơi thiên nhiên đã bao phủ mọi dấu vết nhân tạo bằng rêu xanh, dây leo và nắng sớm xuyên qua tán thông.

Về vị trí địa lý và độ cao

Cung đường trekking bắt đầu từ Ga Song Pha (hay còn gọi là Krong Pha) - thuộc địa phận huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận. Nhà ga nằm ở độ cao 186m so với mực nước biển. Từ đây, hành trình dần dẫn bạn leo lên cao nguyên Lâm Viên, nơi TP. Đà Lạt tọa lạc ở độ cao khoảng 1.500m.

Về địa hình và thảm thực vật

Địa hình dọc tuyến trekking rất đa dạng: từ đồi thấp, suối cạn cho tới những con dốc cao từng là đoạn đường ray răng cưa chạy qua. Càng lên cao, bạn sẽ đi xuyên qua những cánh rừng thông già đặc trưng của cao nguyên Lâm Đồng, đồi chè xanh mướt xen lẫn các triền núi đá granit. Ở một số đoạn, bạn còn có thể bắt gặp dấu tích còn sót lại của đường ray, tà vẹt gỗ và các trụ cầu.

Thảm thực vật ở đây rất phong phú gồm rừng thông 2 lá, 3 lá; cây bụi bản địa, rừng rậm nhiệt đới ở vùng thấp chuyển dần sang rừng á nhiệt đới ở vùng cao, tạo nên bức tranh đa tầng sinh thái sống động.

Khí hậu

Do đi từ vùng đồng bằng Ninh Thuận lên đến cao nguyên Đà Lạt, cung đường trekking này mang theo sự chuyển biến rõ rệt của khí hậu. Ở ga Krong Pha, khí hậu nắng nóng, khô hạn đặc trưng vùng bán hoang mạc. Nhưng chỉ sau vài tiếng leo bộ, bạn sẽ cảm nhận rõ sự thay đổi - không khí trở nên mát mẻ, độ ẩm cao, sương mù nhẹ dần xuất hiện ở các đỉnh đèo.

Đây là điểm thú vị khiến cung đường này trở thành trải nghiệm trekking hiếm có: một ngày đi qua ba kiểu khí hậu.

Toàn cảnh Ninh Thuận từ một góc Krong Phan

2. Lịch sử phát triển và dấu ấn thời gian

Năm 1893, bác sĩ người Pháp Alexandre Yersin dẫn đầu đoàn thám hiểm đi về vùng núi phía Tây của vùng duyên hải Nam Trung Bộ. Sau hơn 1 tháng băng rừng, vượt núi, vào lúc 15h30 ngày 21/6/1893, đoàn thám hiểm lần đầu nhìn thấy cao nguyên Lang Biang.

Ấn tượng đều tiên về cao nguyên hùng vĩ được Yersin ghi chép lại trong nhật ký của chuyến hành trình: “Cao nguyên nhấp nhô cao từ 900m đến 1.200m khoảng từ 15km đến 20km trước khi đến chân núi. Tôi đứng trên một vùng hoàn toàn trơ trụi. Đất đồi mấp mô khiến tôi cảm giác như đang đi trên một đại dương xao động vì những ngọn sóng khổng lồ. Từ xa, núi Lang Biang đứng sừng sững ở giữa như một hòn đảo và hình như ngày càng xa dần khi tôi đến gần. Dưới chỗ trũng, đất màu đen và đầy than bùn. Những đàn nai lớn để yên cho chúng tôi đến gần vài trăm mét. Đàn nai vụt chạy ra xa rồi ngoái cổ lại tò mò nhìn chúng tôi…”.

Cầu đường sắt tuyến Đà Lạt - Tháp Chàm

Sau khi phát hiện ra cao nguyên Lang Biang, Yersin viết thư cho Toàn quyền Pháp Paul Dumer - người đang tìm một địa điểm thích hợp để xây dựng một khu nghỉ dưỡng kiểu châu Âu tại Đông Dương. Trong thư, bác sĩ Yersin khẳng định vùng đất này hội tụ đầy đủ các yếu tố để xây dựng khu nghỉ dưỡng lớn, đó là: Độ cao trên 1.200m, nguồn nước dồi dào, đất đai có thể canh tác và khả năng thiết lập đường giao thông thuận lợi.

Bắt đầu được nghiên cứu từ năm 1898, đến năm 1908, đường sắt được khởi công theo lệnh của toàn quyền Paul Doumer, thi công đoạn 38km giữa Tháp Chàm và Xóm Gòn. Năm 1916 những chuyến xe lửa đầu tiên hoạt động mỗi tuần 2 chuyến. Năm 1917 tuyến đường sắt được nối dài đến tận Krông Pha (Sông Pha) - dưới chân đèo Ngoạn Mục. Năm 1922, công ty thầu khoán châu Á tiến hành xây dựng đường sắt nối Krông Pha tới Trạm Hành - Đà Lạt. Năm 1928, đoạn 10km khó khăn nhất giữa Krông Pha và đèo Eo Gió (Bellevue) được hoàn thành. Quá trình thi công đường tàu răng cưa Phan Rang Đà Lạt được đóng góp bởi hàng chục ngàn công nhân xây dựng trong cả nước. Thêm vào đó, những người công nhân phải lao động cực khổ, sử dụng những dụng cụ thô sơ để đào núi, khoét hầm. Đồng thời, địa hình núi non hiểm trở với những thác nước, ghềnh đá đã gây nên rất nhiều khó khăn cho người thi công.

Việc xây dựng tuyến đường sắt này đã lấy đi không biết bao nhiêu tính mạng của những người công nhân. Theo những tài liệu ghi chép: trung bình khoảng 10 công nhân sẽ có 5 người mất vì bệnh tật hoặc tai nạn.

Bốn năm sau, vào năm 1932, đoạn D’Ran được hoàn thành, tuyến đường chính thức đi vào hoạt động. Tổng kinh phí xây dựng là 200 triệu Franc vào lúc bấy giờ. Tuyến đường sắt Phan Rang - Đà Lạt là con đường huyết mạch thông thương từ đồng bằng lên miền cao nguyên Lang Biang, đóng vai trò quan trọng trong sách lược xây dựng trạm điều dưỡng Đông Dương và thủ đô của chủ nghĩa thực dân Pháp tại Đà Lạt.

Hệ thống đường sắt răng cưa

Thiết kế đường ray răng cưa ở giữa hai ray tàu để tránh trượt

Giờ đây, dẫu chỉ còn là phế tích đang ngủ im giữa núi rừng, các hiện vật còn tồn tại của tuyến đường sắt răng cưa vẫn là chứng minh lịch sử hùng hồn nhất cho một thời kì nhộn nhịp, giao thương sầm uất, một mốc son chói lọi của một tuyến đường sắt đã đi vào huyền thoại.

3. Những điểm nhấn đặc biệt khi trải nghiệm trekking đường sắt răng cưa Krong Pha

- Địa hình đặc biệt với độ dốc lớn và những đoạn hầm xuyên núi là điểm đặc biệt mang đến trải nghiệm trekking đầy thử thách và thú vị khi đến với đường sắt răng cưa Tháp Chàm

- Các di tích lịch sử, các nhà ga bỏ hoang, cầu đá, hầm xuyên núi… là những dấu tích của một thời kỳ phát triển và gợi nhớ về lịch sử của tuyến đường sắt này

- Cung đường trekking đi qua nhiều cảnh quan thiên nhiên đa dạng, từ những đồi núi trập trùng đến những thung lũng xanh mát

- Bạn sẽ băng qua rừng thông, rừng hỗn giao với thảm thực vật phong phú và từng mùa hoa dại như sim, mua, dã quỳ nở rực rỡ.

- Đến với nơi đây, trekker có thể được khám phá những di sản độc nhất vo nhị của Việt Nam, hoà mình vào thiên nhiên và tìm hiểu về lịch sử, kỹ thuật xây dựng độc đáo của tuyến đường sắt này

4. Chi tiết hành trình khám phá cung đường sắt răng cưa

Phương tiện di chuyển

+ Tàu hoả: Nếu xuất phát từ TP.HCM hoặc các tỉnh miền Trung, bạn có thể đi tàu hoả đến ga Tháp Chàm (Phan Rang) - ga lớn gần nhất với Krong Pha, sau đó tiếp tục thuê xe máy hoặc ô tô di chuyển đến ga Krông Pha (Sông Pha), cách khoảng 20 - 25km, di chuyển mất tầm 30 - 40 phút. Tuy nhiên, đây là đoạn đường dễ đi, giúp bạn có thể hoà mình với thiên nhiên và thăm thú cảnh hùng vĩ.

+ Đi xe giường nằm đêm: Từ Sài Gòn, Đà Nẵng hay các tỉnh miền Trung đều có xe khách giường nằm đến Phan Rang. Tuyến Sài Gòn - Phan Rang sẽ mất khoảng 7 - 8 tiếng, bạn có thể chọn chuyến xe đêm để tiết kiệm thời gian. Sau khi tới bến xe Phan Rang, tiếp tục thuê xe máy hoặc taxi để đến ga Krông Pha - nơi khởi đầu của chuyến hành trình.

Ngày 1: Ga Sông Pha - Ga Eo Gió

Giai đoạn khởi hành - Tập trung và chuẩn bị

Thông thường, nhóm trekking sẽ tập trung từ sáng sớm tại ga Krông Pha. Đây là điểm xuất phát của hành trình, nằm ở độ cao khoảng 186m so với mực nước biển, thuộc huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận. Trước khi bắt đầu trekking, bạn cần chuẩn bị kỹ lưỡng:

- Kiểm tra lại đồ đạc cá nhân: giày trekking, găng tay, đèn pin, nước, thức ăn nhẹ, áo mưa, kem chống muỗi, đồ bảo hộ cơ bản...

- Brief ngắn về cung đường, cách di chuyển, điểm dừng nghỉ và quy tắc an toàn.

- Khởi động cơ thể nhẹ nhàng để làm nóng cơ, giảm rủi ro chấn thương khi di chuyển đường dài.

Ga Sông Pha

Khi vừa băng qua đèo Sông Pha, bạn sẽ thấy nhà ga Sông Pha cũ - một công trình lịch sử nay đã bị bỏ hoang, chỉ còn bộ khung trơ trọi giữa cỏ dại mọc um tùm và mái tôn thủng lỗ chỗ. Đây từng là một trong những nhà ga quan trọng bậc nhất trên tuyến đường sắt răng cưa Phan Rang - Đà Lạt. Tại đây, đoàn tàu được gắn hệ thống bánh răng đặc biệt để có thể vượt qua những con dốc dựng đứng. Dù nay chỉ còn là tàn tích, nhưng đứng giữa khung cảnh đổ nát này, bạn có thể dễ dàng hình dung một thời nhộn nhịp tàu xe, hàng hóa và hành khách tấp nập.

Nhà ga sông Pha tấp nập một thời bị bỏ hoang nay chỉ còn tàn tích

Ga Eo Gió (Bellevue):

Buổi trưa, nhóm trekking sẽ đi qua hầm #1 và #2 đang nằm im lặng giữa rừng cây và được tận mặt chiêm ngưỡng những mố cầu là chứng minh lịch sử cho một thời hoàng kim. Tiếp tục chuyến hành trình khám pha đường tàu răng cưa Phan Rang Đà Lạt chính là ga Eo Gió. Nằm ở độ cao 991m, đây là ga cao nhất trên tuyến đường sắt răng cưa và là một điểm dừng chân lý tưởng để ngắm cảnh. Xưa kia, ga Eo Gió được biết đến rất sầm uất, thu hút được nhiều tiểu thương đến buôn bán.

Dọc cung đường này, bạn sẽ thấy nhiều đoạn ray, đinh tà vẹt, các bức tường đá cổ vẫn còn hiện hữu. Mỗi bước chân là một lần bạn bước qua lớp bụi thời gian. Buổi tối, nhóm di chuyển về homestay tại Cầu Đất để nghỉ ngơi và dùng bữa tối, chuẩn bị sức khoẻ và tinh thần cho ngày trekking thứ 2.

Ngày 2: Trại Mát - Cầu Đất

Sáng sớm, bạn sẽ thức dậy giữa không gian mát lành của đồi chè Cầu Đất, đón bình minh và săn biển mây lãng đãng - một trong những khoảnh khắc đắt giá nhất của cung đường.

Sau bữa sáng nhẹ, đoàn tiếp tục trekking theo dấu đường sắt răng cưa, băng qua các hầm #3, #4, #5 - nơi hầm số 3 nổi bật với chiều dài lớn nhất và độ ẩm đặc trưng quanh năm, mang đến cảm giác phiêu lưu và huyền bí.

Tiếp tục trekking qua các hầm và cầu đá:

Một phần đáng kinh ngạc của hành trình chính là hệ thống cầu đá và hầm xuyên núi được xây dựng từ thời Pháp thuộc. Nhiều đoạn đường hầm vẫn còn nguyên vẹn, phủ đầy rêu phong, tạo cảm giác như đang lạc vào thế giới cổ tích u ám giữa rừng già. Đi qua những đoạn hầm này, bạn sẽ bắt gặp những thung lũng sâu hun hút, bao quanh bởi rừng thông, cây bụi và suối chảy róc rách.

Những mỗ cầu vĩ đại hiên ngang cùng năm tháng

Hầm tàu còn sót lại giữa rừng cây

Đoạn từ ga Eo Gió lên Trại Mát:

Càng lên cao, không khí càng lạnh và sương mù bắt đầu phủ dày. Đoạn từ ga Eo Gió đến Trại Mát vẫn còn sót lại 4 - 5 nhà ga nhỏ, 4 - 5 hầm chui và vô số đoạn ray bị cây cối nuốt chửng. Đây là phần cuối của hành trình trekking, nơi bạn có thể nghỉ chân và cảm nhận được mình đang dần chạm đến Đà Lạt - thành phố sương mù.

Tầm trưa, hành trình khép lại tại ga Trại Mát - điểm dừng cuối cùng đầy cảm xúc. Sau đó, nhóm trekking sẽ trở về Đà Lạt nghỉ ngơi và dùng bữa.

Buổi tối là thời gian tự do để bạn khám phá thành phố sương mù: dạo chợ đêm, nhâm nhi cà phê hoặc đơn giản là tận hưởng những khoảnh khắc cuối cùng trước khi lên xe quay về Sài Gòn.

5. Đánh giá độ khó

- Độ khó: Trung bình

- Quãng đường: khoảng 20km  

- Thời gian: 2 ngày 1 đêm

- Loại hình: Trekking khám phá lịch sử - sinh thái

6. Có thể hữu ích cho bạn

Thời gian lý tưởng để đi trekking răng cưa

Thời gian đẹp nhất để trekking cung đường này là từ tháng 11 đến tháng 3. Đây là mùa khô, trời nắng nhẹ, ít mưa, đường khô ráo, thuận lợi để băng rừng và băng qua những đoạn hầm, cầu đá cổ. Nếu đi vào cuối tháng 10 - 12, bạn còn có cơ hội ngắm dã quỳ, sim tím và hoa mua nở rộ dọc đường ray, tạo nên một khung cảnh hoài cổ, thơ mộng.

Hạn chế đi vào mùa mưa (tháng 6 - 9), vì đường trơn, dễ sạt lở và ảnh hưởng đến an toàn hành trình.

Chuẩn bị đồ đạc như một trekker thứ thiệt

Để chuyến trekking theo dấu đường sắt răng cưa diễn ra trọn vẹn, việc chuẩn bị trang bị phù hợp là điều tối quan trọng. Bạn cần sẵn sàng cho những cung đường đất đá, leo dốc, rừng thông xen đồi chè, thời tiết thay đổi và cả những đêm cắm trại giữa thiên nhiên hoang sơ.

- Trang phục: Quần áo thể thao, áo khoác gió nhẹ, áo mưa gấp gọn, quần dài co giãn, nón rộng vành, khăn đa năng.

- Giày trekking: Bạn nên chọn loại chống trượt, cổ lửng, đế dày với thiết kế ôm chân, đế bám tốt và khả năng chống nước, giúp bạn yên tâm chinh phục mọi địa hình từ đèo Sông Pha đến rừng sâu Tuyền Lâm.

- Đồ dùng cá nhân: Găng tay, đèn pin, bình nước, thuốc cá nhân, đồ ăn nhẹ, viên bù điện giải.

- Thiết bị điện tử: Máy ảnh, điện thoại nên đựng trong túi chống nước. Nếu mang flycam, nên hỏi trước về quy định bay ở từng khu vực.

Có cần thiết mua giày trekking không?

Rất cần! Cung đường có nhiều đoạn dốc, ray gỉ và đá nhọn. Việc mang giày không phù hợp (dép, sneaker mỏng đế, giày thể thao thường) dễ gây trượt ngã, lật cổ chân hoặc chấn thương.

Lời khuyên: Nên chọn giày hiking chuyên dụng, có độ bám tốt, đế cao su chống trượt và thiết kế thoáng khí.

Có nên mang đồ điện tử không?

Bạn hoàn toàn có thể mang máy ảnh, flycam, điện thoại để ghi lại hành trình - vì đây là một trong những cung đường đẹp như cổ tích bị lãng quên. Tuy nhiên:

- Nên dùng túi chống sốc - chống nước, vì nhiều đoạn băng rừng, băng suối.

- Ưu tiên thiết bị gọn nhẹ, dễ mang vác khi di chuyển dài.

- Flycam nên kiểm tra kỹ khu vực có cho phép bay không.

Chỗ tắm rửa, vệ sinh trong tour có đảm bảo không?

Hành trình này mang tính khám phá hoang dã, nên đa phần là vệ sinh ngoài trời hoặc toilet di động dựng tạm tại điểm cắm trại. Không có nước nóng và phòng tắm hiện đại như homestay, nên bạn cần chuẩn bị:

- Khăn ướt, nước rửa tay khô, giấy vệ sinh cá nhân.

- Dép lào, quần áo thay, túi đựng rác cá nhân.

Di chuyển như nào để trải nghiệm full hết

Bạn có thể chọn 1 trong 2 cách:

Cách 1: Tự túc:

- Đi tàu hoặc xe khách đến Phan Rang, sau đó thuê xe máy/taxi đến ga Krông Pha (Sông Pha) - điểm xuất phát.

- Cần chuẩn bị bản đồ GPS và kỹ năng dẫn đoàn nếu đi độc lập.

Cách 2: Đi tour chuyên nghiệp:

- Hiện nay có nhiều đơn vị tổ chức các tour trekking 2N1Đ, bao gồm xe đưa đón, ăn uống, lều trại, hỗ trợ dẫn đường và kể chuyện lịch sử.

- Phù hợp cho cả người mới bắt đầu, nhóm bạn, cặp đôi hoặc team building.

Trekking theo dấu đường sắt răng cưa Krông Pha - Đà Lạt không đơn thuần là một chuyến đi bộ đường dài, mà là chuyến du hành ngược thời gian giữa thiên nhiên và lịch sử. Cung đường này phù hợp cho những ai thích cảm giác lạc vào miền ký ức xa xưa, trong bối cảnh thiên nhiên vừa dữ dội vừa dịu dàng. Nếu bạn muốn tìm một nơi để “reset” lại năng lượng sống, để hiểu thêm về một phần di sản bị lãng quên - thì đây chính là lời mời không thể từ chối.

Trước khi xách balo lên và đi, đừng quên ghé Wetrek.vn - nơi bạn sẽ tìm thấy tất cả những gì cần thiết để bắt đầu hành trình: từ giày chống trượt, gậy leo núi, đến ba lô chuyên dụng và đồ bảo hộ. Lên đồ chuẩn chỉnh, cảm xúc mới trọn vẹn!