Bu-lông (Bolts) là gì?

Bu-lông (Bolts) là một loại neo kim loại được khoan và cố định vĩnh viễn vào vách đá, tạo ra điểm bảo hiểm nhân tạo an toàn cho người leo núi.

Bu-lông (Bolts) là gì?

Trong leo núi, Bu-lông (Bolts) là một thiết bị an toàn cốt lõi. Nó là một điểm neo cố định, được các chuyên gia mở đường leo (route developers) khoan trực tiếp vào bề mặt đá. Người leo sẽ móc dây của mình vào bu-lông thông qua một bộ móc nhanh (quickdraw). Việc này giúp bảo vệ người leo khỏi những cú ngã nghiêm trọng. Bu-lông là nền tảng của loại hình leo núi thể thao (sport climbing), giúp người leo tập trung vào kỹ thuật và sức mạnh thay vì phải tự đặt các điểm bảo hiểm tạm thời.

Cấu tạo của một Bu-lông (Bolts)

Một hệ thống Bu-lông (Bolts) hoàn chỉnh bao gồm ba bộ phận chính. Mỗi bộ phận có một vai trò riêng để tạo ra một điểm neo vững chắc.

Thân bu-lông (Bolt Shaft)

Đây là phần kim loại hình trụ được đưa vào lỗ khoan trên vách đá. Thân bu-lông có các cơ chế nở hoặc được gắn bằng keo hóa học để bám chặt vào bên trong khối đá, tạo ra lực giữ chính.

Móc treo (Hanger)

Móc treo là một miếng kim loại dẹt có một lỗ. Nó được gắn bên ngoài vách đá, liên kết với thân bu-lông. Lỗ trên móc treo là nơi bạn móc carabiner của bộ móc nhanh (quickdraw) vào, kết nối dây leo với điểm neo.

Đai ốc (Nut)

Đối với loại bu-lông nở, đai ốc được dùng để siết chặt móc treo vào thân bu-lông và ép nó sát vào mặt đá. Việc siết chặt đai ốc kích hoạt cơ chế nở của thân bu-lông, giúp nó bám chắc vào đá.

Chức năng chính của Bu-lông (Bolts)

Bu-lông (Bolts) phục vụ ba mục đích quan trọng trên một đường leo. Chúng đảm bảo an toàn từ lúc bạn bắt đầu leo cho đến khi kết thúc và quay trở lại mặt đất.

• Tạo điểm bảo hiểm: Chức năng cơ bản nhất là tạo các điểm bảo hiểm dọc theo đường leo. Khi người dẫn đầu (lead climber) leo lên, họ sẽ lần lượt móc quickdraw vào các bu-lông và luồn dây qua. Nếu bị ngã, dây sẽ giữ họ lại tại bu-lông gần nhất, giảm thiểu độ dài cú ngã.
• Tạo trạm neo: Ở cuối một đường leo, thường có một trạm neo (anchor) được tạo thành từ hai hoặc ba bu-lông. Trạm này là điểm kết thúc an toàn, cho phép người leo tự bảo hiểm bản thân và chuẩn bị cho việc hạ xuống hoặc cho người thứ hai leo lên.
• Hỗ trợ đu dây xuống (Rappelling): Trạm neo cũng được sử dụng để thiết lập một hệ thống đu dây an toàn. Người leo có thể luồn dây qua các vòng kim loại (rappel rings) hoặc móc treo tại trạm neo để trượt xuống mặt đất một cách có kiểm soát.

Các loại Bu-lông (Bolts) phổ biến

Có hai loại Bu-lông (Bolts) chính được sử dụng trong leo núi, mỗi loại phù hợp với các loại đá và điều kiện môi trường khác nhau.

Bu-lông nở (Expansion Bolts)

Đây là loại phổ biến nhất. Khi đai ốc được siết chặt, một cơ chế bên trong thân bu-lông sẽ nở ra, tạo áp lực ép chặt vào thành lỗ khoan. Loại này hoạt động tốt nhất trên các loại đá cứng và đặc như đá granite. Ví dụ, nhiều đường leo tại khu vực Hữu Lũng, Lạng Sơn sử dụng bu-lông nở vì đặc tính đá vôi ở đây rất cứng chắc.

Bu-lông keo (Glue-in Bolts)

Loại này sử dụng một loại keo epoxy chuyên dụng để gắn kết thân bu-lông vào đá. Bu-lông keo có độ bền cao và khả năng chống ăn mòn tốt hơn bu-lông nở. Chúng đặc biệt phù hợp cho các loại đá mềm, có nhiều lỗ rỗng hoặc các khu vực gần biển, nơi không khí mặn có thể làm gỉ sét kim loại nhanh chóng. Các đường leo tại Cát Bà thường ưu tiên sử dụng bu-lông keo để chống lại sự ăn mòn của muối biển.

Cách nhận biết Bu-lông (Bolts) an toàn

Trước khi tin tưởng vào một Bu-lông (Bolts), bạn cần kiểm tra trực quan tình trạng của nó. Việc này giúp bạn tránh được những rủi ro không đáng có.

Dấu hiệu của một bu-lông an toàn:

• Móc treo nằm phẳng, áp sát vào bề mặt đá.
• Không có dấu hiệu gỉ sét nghiêm trọng, bề mặt kim loại sáng bóng.
• Đai ốc được siết chặt, không có khoảng hở giữa đai ốc và móc treo.
• Khi dùng tay lay nhẹ, bu-lông không bị lung lay hay xoay tròn.
• Vùng đá xung quanh chân bu-lông nguyên vẹn, không bị nứt vỡ.

Bạn nên tránh sử dụng bu-lông có các dấu hiệu sau:

• Gỉ sét màu nâu hoặc đỏ sậm bao phủ phần lớn bề mặt.
• Móc treo bị cong, vênh hoặc không áp sát vào mặt đá.
• Bu-lông và móc treo có thể xoay được bằng tay.
• Đá xung quanh bị nứt, vỡ hoặc có dấu hiệu bị ăn mòn.

Câu hỏi thường gặp về Bu-lông (Bolts)

Tôi có thể tự lắp Bu-lông (Bolts) không?

Bạn không nên tự lắp đặt bu-lông nếu chưa qua đào tạo chuyên nghiệp vì nó đòi hỏi kỹ thuật và công cụ chuyên dụng để đảm bảo an toàn.

Bu-lông (Bolts) có tuổi thọ bao lâu?

Tuổi thọ của bu-lông phụ thuộc vào chất liệu và môi trường, thường kéo dài từ vài năm đến vài chục năm nếu được lắp đặt và bảo trì đúng cách.

Làm gì khi gặp một Bu-lông (Bolts) có vẻ không an toàn?

Bạn nên tránh sử dụng bu-lông đó và thông báo cho cộng đồng leo núi địa phương hoặc người quản lý khu vực để kiểm tra, thay thế.

Hiểu rõ về bu-lông giúp bạn đưa ra quyết định an toàn hơn khi leo núi. Việc kiểm tra trang thiết bị và các điểm neo luôn là ưu tiên hàng đầu trong mỗi chuyến đi. Xem các thiết bị leo núi chuyên dụng tại WeTrek.vn.