Căng thẳng nhiệt (Thermal Stress) là gì?

Căng thẳng nhiệt là tình trạng cơ thể quá tải khi không thể tự điều chỉnh thân nhiệt, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khi hoạt động ngoài trời.

Căng thẳng nhiệt (Thermal Stress) là phản ứng của cơ thể khi môi trường quá nóng hoặc quá lạnh. Nó xảy ra khi cơ thể bạn không thể duy trì nhiệt độ bình thường ở mức khoảng 37°C. Tình trạng này gây áp lực lên các hệ cơ quan và có thể dẫn đến các bệnh lý nguy hiểm nếu không được xử lý kịp thời. Đối với người tham gia các hoạt động ngoài trời tại Việt Nam, hiểu rõ về căng thẳng nhiệt là yếu tố sống còn.

Căng thẳng nhiệt được chia thành hai loại chính dựa trên nhiệt độ môi trường. Mỗi loại có những nguyên nhân và triệu chứng riêng biệt.

Đây là tình trạng phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt vào mùa hè. Nó xảy ra khi cơ thể hấp thụ nhiệt nhiều hơn lượng nhiệt có thể giải phóng.

• Nguyên nhân: Nhiệt độ cao, độ ẩm lớn, tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời và hoạt động thể chất cường độ cao.
• Ví dụ thực tế: Một trekker đi cung Tà Năng - Phan Dũng vào giữa trưa tháng 6. Anh ta phải đối mặt với nắng gắt và địa hình đòi hỏi nhiều sức lực. Cơ thể đổ mồ hôi liên tục để làm mát nhưng không đủ hiệu quả do độ ẩm không khí cao, dẫn đến nguy cơ kiệt sức vì nóng.

Tình trạng này xảy ra khi cơ thể mất nhiệt nhanh hơn khả năng tạo ra nhiệt. Nó thường gặp ở các vùng núi phía Bắc Việt Nam vào mùa đông.

• Nguyên nhân: Nhiệt độ thấp, gió mạnh, quần áo ẩm ướt.
• Ví dụ thực tế: Một nhóm leo núi Fansipan vào tháng 1. Nhiệt độ trên đỉnh xuống thấp, cộng với gió mạnh làm cơ thể mất nhiệt nhanh chóng. Nếu trang phục không đủ ấm và chống thấm, họ sẽ đối mặt với nguy cơ hạ thân nhiệt (hypothermia).

Nhận biết sớm các triệu chứng giúp bạn xử lý tình huống hiệu quả và tránh các biến chứng nguy hiểm.

Các vấn đề thường tiến triển từ nhẹ đến nặng.

• Chuột rút do nhiệt (Heat Cramps): Đau, co thắt cơ bắp, thường ở chân, tay hoặc bụng.
• Kiệt sức vì nóng (Heat Exhaustion): Đau đầu, chóng mặt, buồn nôn, da lạnh và ẩm, mạch nhanh nhưng yếu, mệt mỏi cực độ.
• Sốc nhiệt hoặc say nắng (Heat Stroke): Đây là tình trạng khẩn cấp. Triệu chứng bao gồm nhiệt độ cơ thể rất cao (trên 40°C), da nóng và khô, mạch nhanh và mạnh, lú lẫn, mất ý thức.

Các dấu hiệu thường khó nhận biết hơn và diễn ra từ từ.

• Hạ thân nhiệt (Hypothermia): Run rẩy không kiểm soát (ở giai đoạn đầu), nói lắp, lơ mơ, vụng về, mất trí nhớ, da lạnh và nhợt nhạt. Khi tình trạng nặng hơn, người bệnh sẽ ngừng run.
• Tê cóng (Frostbite): Mất cảm giác và thay đổi màu sắc ở các bộ phận cơ thể như ngón tay, ngón chân, mũi, tai. Vùng da bị ảnh hưởng có thể trở nên trắng hoặc xám vàng, cứng và tê.

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước mỗi chuyến đi là chìa khóa để giữ an toàn.

Các dấu hiệu đầu tiên thường là mệt mỏi bất thường, đau đầu, chóng mặt hoặc chuột rút cơ bắp.

Bạn cần uống đủ nước, mặc quần áo thoáng khí, đội mũ rộng vành và nghỉ ngơi thường xuyên ở nơi có bóng râm.

Nguyên tắc này giúp bạn điều chỉnh thân nhiệt linh hoạt bằng cách thêm hoặc bớt các lớp áo tùy theo điều kiện thời tiết và cường độ hoạt động.

Trang bị đúng cách là bước đầu tiên để bạn có một chuyến đi an toàn và trọn vẹn. Xem thêm các sản phẩm áo khoác, quần trekking và phụ kiện phù hợp tại WeTrek.vn.