Dấu hiệu tê cóng là gì?

Ngày cập nhật 06/11/2025 10:48 AM - 51 lượt xem

NỘI DUNG CHÍNH [hiệnẩn]

Dấu hiệu tê cóng là gì?
Các giai đoạn và dấu hiệu nhận biết tê cóng
Giai đoạn 1: Tê cóng bề mặt (Frostnip)
Giai đoạn 2: Tê cóng nông (Superficial Frostbite)
Giai đoạn 3: Tê cóng sâu (Deep Frostbite)
Cách sơ cứu khi phát hiện dấu hiệu tê cóng
Phòng tránh tê cóng khi đi trekking, leo núi
Câu hỏi thường gặp

Tê cóng là tổn thương mô do đóng băng, nhận biết qua da lạnh, cứng, tê, đổi màu trắng hoặc xám vàng. Cần sơ cứu và làm ấm đúng cách ngay lập tức.

Dấu hiệu tê cóng là gì?

Dấu hiệu tê cóng (Frostbite Sign) là các biểu hiện vật lý cho thấy da và các mô bên dưới đã bị đóng băng. Đây là một chấn thương nghiêm trọng do tiếp xúc với nhiệt độ cực lạnh. Khi nhiệt độ cơ thể giảm, máu sẽ được ưu tiên đưa đến các cơ quan nội tạng quan trọng. Điều này làm giảm lưu lượng máu đến các bộ phận xa trung tâm như ngón tay, ngón chân, mũi và tai. Khi các bộ phận này không nhận đủ máu ấm, chúng bắt đầu đóng băng, gây tổn thương tế bào.

Tình trạng này thường xảy ra trong các hoạt động ngoài trời vào mùa đông như trekking, leo núi, hoặc cắm trại ở những vùng có khí hậu lạnh. Gió mạnh và quần áo ẩm ướt làm tăng tốc độ mất nhiệt, khiến nguy cơ tê cóng cao hơn. Ví dụ, khi bạn chinh phục đỉnh Fansipan hoặc Mẫu Sơn vào những ngày nhiệt độ xuống dưới 0°C, các đầu ngón tay và ngón chân của bạn là những nơi dễ bị ảnh hưởng nhất.

Các giai đoạn và dấu hiệu nhận biết tê cóng

Tê cóng tiến triển qua nhiều giai đoạn. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu giúp bạn xử lý kịp thời và ngăn ngừa tổn thương vĩnh viễn. Mỗi giai đoạn có những biểu hiện khác nhau.

Giai đoạn 1: Tê cóng bề mặt (Frostnip)

Đây là giai đoạn nhẹ nhất và không gây tổn thương da vĩnh viễn. Nó là một cảnh báo quan trọng cho thấy bạn cần làm ấm cơ thể ngay lập tức.

Dấu hiệu:

• Da chuyển sang màu đỏ.

• Cảm giác lạnh, tê hoặc châm chích như kim đâm.

• Khi được làm ấm, vùng da bị ảnh hưởng có thể đau hoặc ngứa ran.

Ví dụ thực tế: Khi bạn đi bộ đường dài ở Sapa vào một ngày mùa đông, bạn tháo găng tay để chụp ảnh. Sau vài phút, các đầu ngón tay của bạn đỏ lên và có cảm giác tê bì. Đó chính là tê cóng bề mặt.

Giai đoạn 2: Tê cóng nông (Superficial Frostbite)

Ở giai đoạn này, lớp da trên cùng đã bắt đầu đóng băng. Tình trạng này đòi hỏi sự chú ý y tế ngay lập tức để tránh các biến chứng.

Dấu hiệu:

• Da chuyển từ màu đỏ sang màu trắng nhạt hoặc xám vàng.

• Bề mặt da trông cứng, bóng hoặc như sáp.

• Mô bên dưới vẫn còn mềm khi ấn vào.

• Sau khi làm ấm từ 12 đến 36 giờ, các nốt phồng rộp chứa dịch lỏng có thể xuất hiện.

Giai đoạn 3: Tê cóng sâu (Deep Frostbite)

Đây là giai đoạn nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng đến tất cả các lớp da và các mô sâu bên dưới, bao gồm cả cơ và xương. Tê cóng sâu gây ra tổn thương vĩnh viễn và có thể dẫn đến việc phải cắt bỏ chi.

Dấu hiệu:

• Vùng da bị ảnh hưởng mất hoàn toàn cảm giác đau, lạnh hoặc khó chịu.

• Da chuyển sang màu trắng bệch, xanh xám hoặc lốm đốm.

• Toàn bộ vùng bị ảnh hưởng, bao gồm cả cơ và khớp, trở nên cứng và chắc khi chạm vào.

• Sau khi làm ấm, các nốt phồng rộp lớn chứa máu sẽ hình thành. Vài tuần sau, vùng da này sẽ cứng lại, chuyển sang màu đen và chết đi.

Cách sơ cứu khi phát hiện dấu hiệu tê cóng

Hành động nhanh chóng và đúng cách là yếu tố quyết định để giảm thiểu tổn thương. Bạn cần tuân thủ các bước sau:

1. Di chuyển đến nơi trú ẩn: Nhanh chóng đưa người bị nạn ra khỏi môi trường lạnh, vào một nơi ấm áp và kín gió.

2. Tháo bỏ quần áo ẩm: Cởi bỏ găng tay, tất hoặc bất kỳ trang phục nào bị ẩm ướt để ngăn cơ thể tiếp tục mất nhiệt.

3. Không chà xát: Tuyệt đối không chà xát vùng da bị tê cóng hoặc dùng tuyết để xoa bóp. Hành động này làm các tinh thể băng trong mô di chuyển, gây tổn thương tế bào nghiêm trọng hơn.

4. Làm ấm dần dần: Ngâm vùng bị ảnh hưởng trong nước ấm (không nóng), nhiệt độ khoảng 38–40°C trong 15 đến 30 phút. Bạn cũng có thể dùng thân nhiệt của mình để làm ấm, ví dụ như đặt ngón tay bị tê cóng vào nách.

5. Không làm ấm lại nếu có nguy cơ tái đông: Nếu bạn không chắc có thể giữ ấm liên tục cho vùng bị thương, đừng bắt đầu quá trình làm ấm. Việc làm ấm rồi để bị đóng băng trở lại gây ra tổn thương nặng nề hơn.

6. Tìm kiếm sự trợ giúp y tế: Đối với tê cóng nông và sâu, việc tìm kiếm sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp là bắt buộc. Trong khi chờ đợi, bạn có thể băng bó lỏng vùng bị thương bằng gạc vô trùng.

Phòng tránh tê cóng khi đi trekking, leo núi

Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Để có một chuyến đi an toàn trong thời tiết lạnh, bạn cần chuẩn bị kỹ lưỡng.

• Mặc quần áo nhiều lớp: Sử dụng nguyên tắc ba lớp gồm lớp nền thoát ẩm, lớp giữa cách nhiệt và lớp ngoài cùng chống thấm nước, cản gió.

• Bảo vệ các chi: Đeo găng tay, tất dày làm từ len hoặc sợi tổng hợp, đội mũ che kín tai và dùng khăn quàng cổ. Đây là những bộ phận dễ bị tê cóng nhất.

• Giữ cơ thể khô ráo: Hơi ẩm làm cơ thể mất nhiệt nhanh hơn. Hãy thay quần áo ngay khi chúng bị ẩm do mồ hôi hoặc tuyết.

• Giữ đủ nước và năng lượng: Uống đủ nước và ăn đủ calo giúp cơ thể bạn tạo ra nhiệt lượng cần thiết để giữ ấm.

• Nhận biết giới hạn: Lắng nghe cơ thể bạn. Nếu bạn bắt đầu cảm thấy quá lạnh hoặc xuất hiện các dấu hiệu tê cóng ban đầu, hãy dừng lại và tìm cách làm ấm ngay lập tức.

Câu hỏi thường gặp

Dùng tuyết chà xát vùng tê cóng có hiệu quả không?

Bạn không nên chà xát vùng tê cóng bằng tuyết vì hành động này gây tổn thương mô nghiêm trọng hơn.

Mất bao lâu để phục hồi sau khi bị tê cóng?

Thời gian phục hồi phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng, từ vài ngày đối với tê cóng nhẹ đến nhiều tháng và có thể để lại di chứng vĩnh viễn đối với tê cóng sâu.

Để chuẩn bị cho chuyến đi an toàn, bạn cần những trang bị giữ ấm chất lượng. Xem các sản phẩm găng tay, tất và quần áo giữ nhiệt chuyên dụng tại WeTrek.vn.

Chia sẻ bài viết: