Đổi thiết lập rebelay (Rebelay Changeover) là gì?

Trong các hoạt động như thám hiểm hang động (caving), vượt hẻm núi (canyoning), hoặc công việc trên dây (rope access), bạn thường xuyên phải đu dây xuống các vách đá dài và phức tạp. Đổi thiết lập rebelay (Rebelay Changeover) là một kỹ năng thiết yếu. Nó cho phép bạn vượt qua các điểm neo trung gian một cách an toàn và hiệu quả.

Hiểu đơn giản, đây là quá trình bạn chuyển thiết bị hãm của mình từ đoạn dây phía trên điểm neo (rebelay point) sang đoạn dây phía dưới điểm neo. Thao tác này giúp bạn tiếp tục hành trình đu dây mà không cần tháo toàn bộ hệ thống. Nắm vững kỹ thuật này đảm bảo an toàn và giúp bạn tự tin xử lý các địa hình khó.

Điểm neo trung gian, hay rebelay, được lắp đặt trên một đường dây dài vì nhiều lý do chiến lược. Việc đổi thiết lập tại các điểm này là bắt buộc để tiếp tục di chuyển. Các mục đích chính của rebelay bao gồm:

• Tránh ma sát dây. Một điểm rebelay giúp thay đổi đường đi của dây, ngăn nó cọ xát vào các cạnh đá sắc nhọn hoặc bề mặt gồ ghề. Điều này bảo vệ dây khỏi bị mài mòn hoặc hư hỏng, tăng cường an toàn.
• Thay đổi hướng di chuyển. Rebelay cho phép bạn điều hướng đường đi của mình để tránh các chướng ngại vật. Ví dụ, khi vượt thác trong hẻm núi Tu Sản (Hà Giang), một điểm rebelay có thể giúp bạn di chuyển ra khỏi dòng nước chính đang chảy xiết.
• Phân chia các đoạn đu dây dài. Một vách đá cao 200 mét có thể được chia thành bốn đoạn 50 mét bằng các điểm rebelay. Việc này giúp giảm trọng lượng dây bạn phải xử lý, giảm độ co giãn của dây và giúp việc cứu hộ dễ dàng hơn nếu cần thiết.
• Bảo vệ khỏi đá rơi. Bằng cách đặt một điểm rebelay dưới một mái đá hoặc trong một góc khuất, người leo núi có thể tự bảo vệ mình khỏi nguy cơ đá rơi từ phía trên.

Bạn không thể chỉ đơn giản đu dây qua một điểm rebelay. Bạn phải dừng lại, cố định bản thân vào điểm neo, tháo thiết bị khỏi dây trên, lắp vào dây dưới và tiếp tục. Đó chính là lý do kỹ thuật đổi thiết lập rebelay ra đời.

Để thực hiện đổi thiết lập rebelay một cách an toàn, bạn cần có bộ dụng cụ cá nhân phù hợp và biết cách sử dụng chúng thành thạo. Dưới đây là danh sách các thiết bị cơ bản:

• Đai an toàn (Harness). Đây là thiết bị kết nối cơ thể bạn với hệ thống dây.
• Thiết bị hãm (Descender). Dụng cụ này giúp bạn kiểm soát tốc độ khi đu dây xuống. Các loại phổ biến bao gồm Petzl Stop cho thám hiểm hang động hoặc Figure 8 cho vượt hẻm.
• Dây buộc ngắn (Lanyards/Cow's tails). Đây là hai đoạn dây ngắn nối vào đai của bạn, thường có độ dài khác nhau. Chúng được dùng để nối bạn trực tiếp vào điểm neo trong quá trình chuyển đổi, đảm bảo bạn luôn được an toàn.
• Khóa carabiner (Carabiners). Bạn cần ít nhất ba carabiner có khóa an toàn. Một chiếc cho thiết bị hãm và hai chiếc cho hai đầu dây buộc ngắn.
• Dây cứu sinh (Safety sling/Prusik loop). Một đoạn dây phụ trợ như vòng dây Prusik có thể được dùng làm hệ thống dự phòng, tự động hãm lại nếu bạn mất kiểm soát thiết bị hãm chính.

Lưu ý: Hướng dẫn này chỉ mang tính tham khảo. Bạn không được tự ý thử kỹ thuật này mà không qua đào tạo bài bản từ một huấn luyện viên chuyên nghiệp.

Quá trình đổi thiết lập rebelay gồm các bước chính sau:

1. Tiếp cận điểm rebelay. Đu dây xuống cho đến khi điểm neo trung gian ngang tầm thắt lưng của bạn. Dừng lại và khóa thiết bị hãm để cố định vị trí.

2. Gắn dây an toàn vào điểm neo. Sử dụng dây buộc ngắn (thường là dây dài hơn) và carabiner để móc vào điểm neo chính của rebelay (thường là một maillon rapide hoặc vòng kim loại). Thao tác này đảm bảo bạn được kết nối an toàn với vách đá.

3. Tháo thiết bị hãm khỏi dây trên. Chuyển toàn bộ trọng lượng cơ thể của bạn sang dây buộc ngắn vừa móc vào neo. Khi dây đu chính đã chùng, bạn có thể tháo thiết bị hãm ra khỏi đoạn dây phía trên điểm neo.

4. Lắp thiết bị hãm vào dây bên dưới. Lấy thiết bị hãm và lắp nó vào đoạn dây phía dưới điểm neo. Đảm bảo bạn lắp đúng chiều và khóa carabiner cẩn thận. Khóa thiết bị hãm lại trước khi chuyển trọng lượng.

5. Chuyển trọng lượng và kiểm tra. Ngồi nhẹ vào đai để từ từ chuyển trọng lượng cơ thể từ dây buộc ngắn sang hệ thống thiết bị hãm vừa lắp. Quan sát và cảm nhận để chắc chắn hệ thống đã chịu tải đúng cách và không có gì bất thường.

6. Tháo dây an toàn và tiếp tục. Khi toàn bộ trọng lượng của bạn đã nằm trên thiết bị hãm, bạn có thể tháo carabiner của dây buộc ngắn ra khỏi điểm neo. Mở khóa thiết bị hãm và tiếp tục đu dây xuống. Thao tác này rất phổ biến khi thám hiểm các hang động thẳng đứng ở Phong Nha - Kẻ Bàng.

Kỹ thuật này đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối. Một sai lầm nhỏ cũng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Dưới đây là những lỗi thường gặp:

• Quên không khóa thiết bị hãm trước và sau khi thao tác.
• Không sử dụng dây buộc ngắn để kết nối trực tiếp vào điểm neo trước khi tháo thiết bị hãm.
• Tháo dây buộc ngắn ra khỏi điểm neo quá sớm, trước khi hệ thống mới đã chịu hoàn toàn trọng lượng của bạn.
• Lắp đặt thiết bị hãm vào dây sai cách hoặc quên khóa carabiner.
• Thao tác quá vội vàng và bỏ qua bước kiểm tra lại toàn bộ hệ thống trước khi tiếp tục.

Đổi thiết lập rebelay có an toàn không?

Kỹ thuật này an toàn tuyệt đối khi được thực hiện đúng cách và có sự hướng dẫn từ chuyên gia được chứng nhận.

Tôi có thể tự học kỹ thuật này qua video không?

Không, bạn phải tham gia một khóa học chuyên nghiệp để học kỹ thuật này vì nó đòi hỏi thực hành trực tiếp dưới sự giám sát.

Cần bao nhiêu carabiner để đổi thiết lập rebelay?

Bạn cần ít nhất ba khóa carabiner có khóa: một cho thiết bị hãm và hai cho bộ dây buộc ngắn của bạn.

Để đảm bảo an toàn cho mọi chuyến đi, việc trang bị đúng dụng cụ là vô cùng cần thiết. Xem các thiết bị leo núi và thám hiểm hang động chuyên dụng tại WeTrek.vn.