Garô cầm máu là dụng cụ y tế chuyên dụng để siết chặt chi, tạo áp lực ngăn dòng máu chảy, xử lý các vết thương nghiêm trọng ở tay và chân.
Garô cầm máu hoạt động như thế nào?
Garô cầm máu hoạt động dựa trên một nguyên lý đơn giản. Nó tạo ra một áp lực vòng tròn đủ mạnh lên một chi (tay hoặc chân) để ép động mạch chính vào xương. Việc này chặn hoàn toàn dòng máu chảy xuống phần chi bên dưới vị trí đặt garô, giúp cầm máu từ các vết thương nặng.
Một chiếc garô chuyên dụng thường có ba bộ phận chính:
• Dây đai (Strap): Một dải băng rộng và chắc chắn để quấn quanh chi. Chiều rộng của dây đai rất quan trọng để phân bổ áp lực đều, tránh làm tổn thương các mô mềm bên dưới.
• Thanh xoắn (Windlass): Một thanh cứng dùng để xoắn dây đai, siết chặt và tạo áp lực cần thiết. Đây là bộ phận tạo ra lực ép chính.
• Khóa cố định (Locking Mechanism): Một chiếc kẹp hoặc khe để giữ chặt thanh xoắn sau khi đã siết đủ lực, đảm bảo garô không bị lỏng ra.
Khi bạn xoay thanh xoắn, dây đai sẽ siết chặt lại, áp lực tăng lên nhanh chóng và dòng máu bị chặn lại. Cơ chế này hiệu quả hơn nhiều so với việc dùng tay ấn trực tiếp, đặc biệt với các vết thương làm máu chảy ồ ạt.
Tại sao người đi trekking, dã ngoại cần mang theo garô?
Môi trường outdoor tại Việt Nam ẩn chứa nhiều rủi ro. Bạn có thể đối mặt với tai nạn ở những nơi hẻo lánh, cách xa sự trợ giúp y tế chuyên nghiệp hàng giờ đồng hồ. Trong những tình huống này, một chiếc garô có thể quyết định sự sống còn.
Hãy xem xét các kịch bản thực tế:
• Tai nạn xe máy trên cung đường phượt Hà Giang: Một cú ngã có thể gây ra vết thương hở sâu ở chân, làm tổn thương động mạch.
• Trượt ngã khi leo núi ở Fansipan: Va vào đá sắc nhọn có thể gây ra một vết rách lớn ở tay.
• Bị cành cây đâm khi đi xuyên rừng Cúc Phương: Một cành cây gãy có thể đâm xuyên bắp chân, gây chảy máu không kiểm soát.
Trong những trường hợp chảy máu ồ ạt, nạn nhân có thể tử vong chỉ trong vài phút. Xe cấp cứu không thể tiếp cận các địa hình hiểm trở. Garô cầm máu giúp bạn kiểm soát tình hình, cầm máu tại chỗ và duy trì sự sống cho nạn nhân trong thời gian chờ đội cứu hộ đến.
Phân biệt garô y tế chuyên dụng và garô tự chế
Nhiều người nghĩ rằng có thể dùng dây lưng hoặc một mảnh vải để làm garô. Đây là một quan niệm sai lầm và nguy hiểm. Việc sử dụng garô tự chế thường không hiệu quả và có thể gây hại thêm.
Garô y tế chuyên dụng (ví dụ: CAT, SOFTT-W)
• Thiết kế để tạo áp lực đủ và ổn định.
• Thanh xoắn giúp siết chặt dễ dàng, kể cả khi tự sử dụng bằng một tay.
• Dây đai rộng, không gây tổn thương dây thần kinh và cơ bắp.
• Khóa cố định an toàn, không bị tuột.
Garô tự chế (dây thừng, dây lưng, vải)
• Khó tạo đủ áp lực để chặn động mạch.
• Dây quá hẹp (như dây thừng) có thể cắt vào da thịt, gây tổn thương mô và dây thần kinh vĩnh viễn.
• Khó cố định, dễ bị lỏng ra và làm vết thương chảy máu trở lại.
• Chỉ nên là giải pháp cuối cùng khi không có bất kỳ lựa chọn nào khác.
Đầu tư vào một chiếc garô y tế chuyên dụng là đầu tư cho sự an toàn của chính bạn và đồng đội.
Hướng dẫn sử dụng garô cầm máu đúng cách
Sử dụng garô không khó, nhưng cần làm đúng kỹ thuật. Hãy tuân thủ các bước sau:
1. Đặt garô: Đặt garô ở vị trí cao hơn vết thương từ 5-7 cm, về phía gần tim hơn. Không đặt garô trực tiếp lên khớp (khuỷu tay, đầu gối) hoặc lên vị trí có túi quần chứa đồ vật.
2. Siết dây đai: Luồn đầu dây qua khóa và kéo thật chặt. Garô phải được siết chặt nhất có thể ngay từ bước này, trước cả khi xoắn.
3. Xoắn thanh siết: Xoay thanh xoắn liên tục cho đến khi máu ngừng chảy hoàn toàn. Nạn nhân sẽ cảm thấy rất đau, điều này cho thấy garô đang có tác dụng.
4. Cố định thanh siết: Gài thanh xoắn vào kẹp cố định để nó không bị xoay ngược lại.
5. Ghi lại thời gian: Dùng bút không trôi ghi rõ thời gian đặt garô lên miếng dán trắng trên dây đai hoặc ghi trực tiếp lên trán nạn nhân. Thông tin này cực kỳ quan trọng cho bác sĩ.
6. Giữ nguyên vị trí: Một khi đã đặt garô, tuyệt đối không được nới lỏng hoặc tháo ra. Việc này phải do nhân viên y tế thực hiện.
Những lầm tưởng phổ biến về garô
Dùng garô sẽ phải cắt cụt chi
Đây là lầm tưởng lớn nhất. Các nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh một chiếc garô có thể được giữ an toàn trên chi trong vài giờ mà không gây tổn thương vĩnh viễn. Nguy cơ tử vong do mất máu lớn hơn nhiều so với nguy cơ mất chi do dùng garô.
Chỉ nhân viên y tế mới được dùng garô
Trong một tình huống khẩn cấp ở nơi hoang dã, bạn chính là người cứu hộ đầu tiên. Việc hành động nhanh chóng và quyết đoán để cầm máu quan trọng hơn là chờ đợi người có chuyên môn. Các loại garô hiện đại được thiết kế để người bình thường cũng có thể sử dụng dễ dàng.
Câu hỏi thường gặp
Khi nào tôi nên dùng garô?
Bạn chỉ nên dùng garô khi một vết thương ở tay hoặc chân chảy máu ồ ạt, phun thành tia hoặc không thể cầm lại bằng cách ép trực tiếp.
Tôi nên đặt garô ở đâu trong balo?
Bạn nên đặt garô ở nơi dễ tiếp cận nhất, như túi ngoài của balo hoặc ngăn trên cùng của bộ dụng cụ sơ cứu.
Tôi có cần được đào tạo để sử dụng garô không?
Tham gia một khóa học sơ cứu luôn là điều tốt, nhưng bạn có thể học cách dùng garô qua các video hướng dẫn và thực hành trước tại nhà.
Xem các loại garô cầm máu chuyên dụng tại WeTrek.vn.