Leo ốp hai bên vách (Chimneying) là kỹ thuật leo núi bằng cách tạo áp lực đối kháng giữa hai vách đá song song bằng tay, chân và lưng để đi lên.
Leo ốp hai bên vách (Chimneying) là gì?
Leo ốp hai bên vách, hay Chimneying, là một kỹ thuật leo núi cơ bản. Bạn sẽ dùng chính cơ thể mình để tạo ra áp lực đối kháng lên hai vách đá song song hoặc trong một khe nứt đủ rộng. Kỹ thuật này dựa vào ma sát và lực đẩy, cho phép bạn di chuyển lên trên hoặc sang ngang mà không cần các điểm bám tay hay đặt chân rõ ràng. Thay vì kéo người lên bằng sức mạnh của tay, bạn đẩy và ép cơ thể vào vách đá để giữ vị trí và tiến lên.
Đây là một kỹ năng quan trọng trong nhiều loại hình leo núi, từ leo núi đá (rock climbing), leo núi thể thao (sport climbing) đến leo núi mạo hiểm (trad climbing). Việc thành thạo kỹ thuật này giúp bạn vượt qua những địa hình khó khăn mà các kỹ thuật khác không hiệu quả.
Các kỹ thuật Chimneying cơ bản
Để thực hiện Chimneying hiệu quả, bạn cần phối hợp toàn bộ cơ thể. Các kỹ thuật chính bao gồm việc tạo áp lực đối kháng và di chuyển nhịp nhàng.
Sử dụng áp lực đối kháng
Nguyên tắc cốt lõi của Chimneying là tạo ra lực ép ngược chiều. Bạn sẽ đặt lưng vào một vách đá và dùng chân đạp vào vách đối diện. Hoặc, bạn có thể đặt một chân và một tay lên một vách, chân và tay còn lại lên vách kia.
- Lưng và chân: Đây là tư thế phổ biến nhất. Bạn tựa lưng vào một mặt vách. Sau đó, bạn đặt hai bàn chân lên mặt vách đối diện, đầu gối hơi gập. Bạn dùng sức của chân đẩy cơ thể ra sau, ép chặt lưng vào vách đá. Lực ma sát tạo ra sẽ giữ bạn ở đúng vị trí.
- Tay và chân: Trong những khe hẹp hơn, bạn có thể đối mặt vào trong. Đặt bàn chân phải và bàn tay phải lên một vách. Đặt bàn chân trái và bàn tay trái lên vách đối diện. Dùng lực đẩy từ cả tay và chân để tạo áp lực ổn định.
Di chuyển lên trên
Sau khi đã có một vị trí vững chắc, bạn bắt đầu di chuyển. Quá trình này đòi hỏi sự phối hợp và di chuyển từng chút một để duy trì áp lực liên tục.
- Nâng chân: Nhẹ nhàng giảm một chút áp lực, sau đó nhanh chóng nâng một chân lên vị trí cao hơn. Ngay lập tức tạo lại áp lực để khóa vị trí mới.
- Nâng tay hoặc đẩy người: Lặp lại quy trình với chân còn lại và các tay. Nếu dùng lưng, bạn sẽ trượt phần lưng lên trên sau khi đã có vị trí đặt chân mới cao hơn.
- Chuyển động nhịp nhàng: Chuyển động của bạn cần nhịp nhàng giống như một con sâu đo. Di chuyển chân, sau đó di chuyển thân trên, lặp đi lặp lại. Tránh các chuyển động đột ngột hoặc bước quá dài vì chúng có thể làm bạn mất ma sát và bị trượt.
Khi nào nên sử dụng kỹ thuật Chimneying?
Kỹ thuật này rất hữu dụng trong các tình huống cụ thể trên vách đá. Bạn sẽ cần đến nó khi đối mặt với các địa hình như:
- Khe nứt rộng (Wide cracks): Các khe nứt quá rộng để thực hiện kỹ thuật nhét tay (hand jam) nhưng đủ hẹp để bạn có thể ép cơ thể vào trong.
- Ống khói đá (Rock chimneys): Đây là các khe hẹp, thẳng đứng giữa hai khối đá, giống như một ống khói. Đây chính là địa hình mà kỹ thuật này được đặt tên theo.
- Giữa hai tảng đá lớn: Khi leo giữa hai tảng đá lớn nằm song song với nhau, Chimneying là phương pháp hiệu quả nhất để đi lên.
Ví dụ, tại các khu leo núi đá như Hữu Lũng, Lạng Sơn, bạn có thể gặp những tuyến leo có các khe đá thẳng đứng. Thay vì cố gắng tìm các mấu bám nhỏ, bạn có thể áp dụng kỹ thuật Chimneying để vượt qua đoạn đó một cách an toàn và tiết kiệm sức lực hơn.
Trang bị cần thiết khi thực hiện Chimneying
Mặc dù kỹ thuật là chính, trang bị phù hợp sẽ giúp bạn thực hiện an toàn và hiệu quả hơn. Bạn nên chuẩn bị:
- Giày leo núi (Climbing shoes): Một đôi giày có độ bám tốt là tối quan trọng. Phần cao su của giày sẽ tạo ra ma sát cần thiết với bề mặt đá.
- Nón bảo hiểm (Helmet): Luôn đội nón bảo hiểm để bảo vệ đầu khỏi các mảnh đá vụn có thể rơi từ trên xuống, đặc biệt là khi bạn ở trong một không gian hẹp như ống khói.
- Quần áo bền chắc: Kỹ thuật này đòi hỏi sự cọ xát nhiều giữa cơ thể và vách đá. Hãy mặc quần dài và áo dài tay làm từ vật liệu bền để bảo vệ da khỏi trầy xước.
- Dây thừng và thiết bị bảo hiểm: Đối với các tuyến leo cao, dây thừng, đai an toàn và các thiết bị bảo hiểm khác là bắt buộc để đảm bảo an toàn.
Những lỗi thường gặp cần tránh
Người mới tập thường mắc một vài lỗi phổ biến. Việc nhận biết và khắc phục chúng sẽ giúp bạn tiến bộ nhanh hơn.
- Không tạo đủ áp lực: Đây là lỗi nguy hiểm nhất, có thể khiến bạn bị trượt. Luôn đảm bảo bạn đang đẩy hoặc ép đủ mạnh vào hai vách đá.
- Di chuyển quá nhanh hoặc bước quá dài: Điều này làm mất sự ổn định. Hãy di chuyển từ từ, chắc chắn, với các bước ngắn để duy trì ma sát liên tục.
- Chọn sai kỹ thuật cho độ rộng của khe: Nếu khe quá rộng, bạn sẽ không thể tạo đủ áp lực. Nếu quá hẹp, bạn sẽ bị kẹt. Hãy đánh giá địa hình trước khi bắt đầu.
Câu hỏi thường gặp
Kỹ thuật Chimneying có khó không?
Kỹ thuật này đòi hỏi sức mạnh toàn thân và sự phối hợp, nhưng có thể học được qua luyện tập.
Chimneying có an toàn không?
An toàn khi bạn thực hiện đúng kỹ thuật và sử dụng đầy đủ đồ bảo hộ cần thiết.
Tôi có cần sức mạnh tay lớn để thực hiện Chimneying không?
Không hẳn, kỹ thuật này dựa nhiều vào lực đẩy của chân và sự ổn định của toàn bộ cơ thể hơn là sức kéo của tay.
Chimneying là một kỹ năng giá trị trong kho tàng kỹ thuật của người leo núi. Nó mở ra khả năng chinh phục các địa hình độc đáo. Hãy bắt đầu luyện tập ở những khu vực thấp và an toàn trước khi áp dụng trên các tuyến leo cao hơn.
Xem các loại giày leo núi và đồ bảo hộ chuyên dụng tại WeTrek.vn để chuẩn bị cho chuyến đi của bạn.