Mưa đá là gì?

Mưa đá là hiện tượng các hạt băng rắn, gọi là hạt đá, rơi xuống từ mây dông. Kích thước hạt đá từ 5 mm đến hàng chục centimet, gây nguy hiểm.

Mưa đá là một dạng giáng thủy, bao gồm các hạt hoặc khối băng rắn rơi xuống mặt đất. Những hạt băng này được gọi là hạt đá. Kích thước của chúng rất đa dạng, từ nhỏ như hạt đậu (đường kính 5 mm) đến lớn như quả bưởi (đường kính 15 cm hoặc hơn). Mưa đá luôn hình thành bên trong các đám mây dông lớn, thường đi kèm với mưa rào mạnh, sấm sét và gió giật.

Quá trình hình thành mưa đá cần những điều kiện đối lưu không khí rất mạnh trong các đám mây dông. Quá trình này diễn ra theo các bước cụ thể.

• Dòng không khí đi lên: Một dòng không khí nóng ẩm bốc lên rất mạnh bên trong đám mây dông, đẩy các giọt nước lên cao đến tầng có nhiệt độ dưới 0°C.
• Đóng băng: Tại đây, các giọt nước siêu lạnh này đóng băng khi tiếp xúc với các hạt nhân ngưng tụ như bụi hoặc tinh thể băng nhỏ, tạo thành phôi mưa đá.
• Tích tụ và lớn dần: Hạt đá rơi xuống, va chạm và hợp nhất với các giọt nước siêu lạnh khác. Dòng khí đi lên lại đẩy nó ngược trở lại tầng đóng băng. Quá trình này lặp đi lặp lại nhiều lần. Mỗi chu kỳ như vậy tạo thêm một lớp băng mới, làm hạt đá lớn dần.
• Rơi xuống đất: Khi hạt đá trở nên quá nặng, dòng không khí đi lên không còn đủ sức giữ nó lại. Lúc này, hạt đá sẽ rơi thẳng xuống mặt đất.

Hạt đá càng lớn chứng tỏ nó đã ở trong mây dông càng lâu và dòng khí đi lên càng mạnh.

Tại Việt Nam, mưa đá không phổ biến như mưa rào nhưng thường xuất hiện với cường độ mạnh. Hiện tượng này tập trung chủ yếu ở một số khu vực và thời điểm nhất định.

• Khu vực: Các tỉnh miền núi phía Bắc là nơi thường xuyên ghi nhận mưa đá nhất, bao gồm Lào Cai, Hà Giang, Cao Bằng, Lạng Sơn, Điện Biên. Ngoài ra, vùng Tây Nguyên và một số tỉnh trung du Bắc Bộ cũng có thể xuất hiện mưa đá.
• Thời điểm: Mưa đá xảy ra chủ yếu vào giai đoạn chuyển mùa, từ tháng 3 đến tháng 5 hàng năm. Đây là lúc có sự tranh chấp giữa các khối không khí nóng và lạnh, gây ra bất ổn định trong khí quyển và tạo điều kiện cho dông, lốc, mưa đá phát triển.

Ví dụ, trận mưa đá lớn tại Sapa (Lào Cai) hay Mù Cang Chải (Yên Bái) vào tháng 4 thường gây thiệt hại cho hoa màu và nhà cửa của người dân.

Mưa đá là một trong những hiện tượng thời tiết nguy hiểm nhất đối với các hoạt động ngoài trời. Bạn cần nhận thức rõ các rủi ro mà nó gây ra.

• Gây chấn thương trực tiếp: Các hạt đá, đặc biệt là loại có kích thước lớn, rơi với vận tốc cao và gây ra chấn thương nghiêm trọng khi va vào người. Vùng đầu và mặt là những nơi dễ bị tổn thương nhất.
• Hạ thân nhiệt: Mưa đá luôn đi kèm với sự sụt giảm nhiệt độ đột ngột và mưa lớn. Quần áo bị ướt kết hợp với không khí lạnh làm cơ thể mất nhiệt nhanh chóng, dẫn đến nguy cơ hạ thân nhiệt.
• Gây hư hại trang bị: Hạt đá lớn có thể làm rách vải lều, thủng áo mưa hoặc làm hỏng các thiết bị điện tử bạn mang theo.
• Địa hình trơn trượt: Sau cơn mưa, mặt đất và các tảng đá bị bao phủ bởi một lớp đá trơn, làm tăng nguy cơ trượt ngã khi di chuyển trên đường mòn.
• Gây lũ quét, sạt lở: Mưa đá là dấu hiệu của một cơn dông rất mạnh. Lượng mưa lớn trong thời gian ngắn có thể gây ra lũ quét ở các khe suối và sạt lở đất ở sườn dốc.

Phản ứng nhanh và đúng cách khi gặp mưa đá là yếu tố quyết định sự an toàn của bạn. Hãy tuân thủ các nguyên tắc sau.

• Tìm nơi trú ẩn ngay lập tức: Ưu tiên hàng đầu là tìm một nơi trú ẩn chắc chắn như hang đá, mái che kiên cố, hoặc trạm kiểm lâm. Tránh đứng dưới các cây to, đơn độc vì nguy cơ bị sét đánh.
• Bảo vệ vùng đầu và cổ: Nếu không có nơi trú ẩn, hãy ngồi xuống, co người lại. Dùng ba lô che lên đầu và gáy. Dùng tay để bảo vệ các phần còn lại của đầu.
• Tránh xa các dòng nước: Di chuyển lên vùng đất cao hơn để tránh xa các khe suối hoặc lòng sông cạn, vì lũ quét có thể xảy ra bất ngờ.
• Kiểm tra sau cơn mưa: Khi mưa đá kết thúc, hãy kiểm tra tình trạng cơ thể và các thành viên trong đoàn xem có ai bị thương không. Kiểm tra lại các trang thiết bị quan trọng như lều, túi ngủ.
• Thay quần áo khô: Nhanh chóng thay quần áo khô để giữ ấm cho cơ thể, ngăn ngừa tình trạng hạ thân nhiệt.

Có, mưa đá thường đi kèm cảnh báo dông, lốc, sét và được dự báo trong các bản tin thời tiết nguy hiểm.

Kỷ lục thế giới ghi nhận hạt đá có đường kính 20.3 cm và nặng gần 1 kg tại South Dakota, Mỹ.

Không nên nếu mưa đá lớn vì lều không thể bảo vệ bạn khỏi các hạt đá to và có thể bị rách.

Luôn kiểm tra dự báo thời tiết và chuẩn bị đầy đủ trang bị là cách tốt nhất để đảm bảo an toàn cho chuyến đi của bạn. Các thiết bị chất lượng giúp bạn đối phó tốt hơn với những điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Xem các mẫu áo khoác chống thấm và lều cắm trại bền bỉ tại WeTrek.vn.