Neo rappelling (Rap Anchor) là một hoặc nhiều điểm cố định, dùng để buộc dây và giúp bạn đu xuống an toàn sau khi leo lên một vách đá.
Neo rappelling, hay Rap Anchor, là một hệ thống được thiết lập tại đỉnh của một đường leo hoặc tại một điểm phù hợp trên vách đá. Mục đích chính của nó là tạo ra một điểm tựa vững chắc và an toàn để bạn luồn dây thừng qua và thực hiện kỹ thuật đu dây xuống đất (rappelling).
Một hệ thống neo đáng tin cậy là yếu tố quyết định sự an toàn của bạn khi kết thúc một buổi leo núi. Nó chịu toàn bộ trọng lượng của người leo và lực phát sinh trong quá trình di chuyển. Vì vậy, việc hiểu và xây dựng neo đúng kỹ thuật là kỹ năng sống còn.
Một hệ thống neo hoàn chỉnh không phải là một vật đơn lẻ. Nó bao gồm nhiều thành phần phối hợp với nhau để tạo ra sự an toàn tối đa. Các thành phần cơ bản gồm:
Điểm neo (Anchor Points): Đây là các vật thể cố định mà bạn dùng để bắt đầu xây dựng hệ thống. Các điểm neo có thể là tự nhiên như cây to, tảng đá lớn hoặc nhân tạo như bu lông (bolt) được khoan vào vách đá.
Vật liệu kết nối (Anchor Material): Đây là các thiết bị dùng để nối các điểm neo lại với nhau. Các vật liệu phổ biến là dây đai (webbing, sling) hoặc một đoạn dây thừng leo núi chuyên dụng.
Điểm chính (Master Point): Đây là điểm tập trung lực của toàn bộ hệ thống neo. Tất cả các điểm neo riêng lẻ được kết nối và cân bằng tải trọng tại đây. Dây thừng rappelling của bạn sẽ được luồn qua điểm chính này.
Tùy vào địa hình và trang thiết bị có sẵn, bạn sẽ gặp hoặc cần xây dựng các loại neo khác nhau. Có hai loại chính bạn cần biết:
Đây là các hệ thống neo được lắp đặt cố định trên vách đá, thường do những người khai phá đường leo hoặc ban quản lý khu vực lắp đặt. Chúng thường bao gồm hai bu lông thép không gỉ, được nối với nhau bằng một đoạn xích và có khoen kim loại (rap rings) để luồn dây.
Ví dụ: Tại các khu vực leo núi thể thao phổ biến ở Việt Nam như Hữu Lũng (Lạng Sơn) hay Cát Bà (Hải Phòng), hầu hết các đường leo đều có hệ thống neo có sẵn ở đỉnh.
Trong các chuyến leo núi truyền thống hoặc ở những nơi hoang sơ, bạn phải tự tạo ra hệ thống neo của mình. Bạn sẽ sử dụng các điểm neo tự nhiên hoặc các thiết bị bảo vệ có thể tháo rời.
Ví dụ: Sau khi leo lên một đỉnh núi đá ở khu vực chưa có đường leo sẵn, bạn có thể dùng một sợi dây đai dài quấn quanh một thân cây to, khỏe mạnh hoặc một tảng đá lớn, vững chãi để tạo thành điểm neo cho việc rappelling.
Để đảm bảo an toàn tuyệt đối, mọi hệ thống neo rappelling phải tuân thủ nguyên tắc SRENE. Đây là bộ quy tắc được công nhận toàn cầu trong cộng đồng leo núi.
Solid (Chắc chắn): Mỗi điểm neo phải hoàn toàn vững chắc và không có khả năng bị dịch chuyển hay gãy vỡ dưới tác động của lực.
Redundant (Dư thừa): Hệ thống luôn có ít nhất hai điểm neo độc lập. Nếu một điểm bị hỏng, các điểm còn lại vẫn đủ khả năng chịu tải và giữ bạn an toàn.
Equalized (Cân bằng): Tải trọng phải được phân bổ đều lên tất cả các điểm neo trong hệ thống. Điều này ngăn chặn việc một điểm neo duy nhất phải chịu toàn bộ lực.
No Extension (Không dãn): Nếu một điểm neo bị hỏng, hệ thống không được phép bị dãn dài hay giật mạnh. Cú sốc đột ngột có thể làm hỏng các điểm neo còn lại.
Tôi có thể dùng một điểm neo duy nhất để rappelling không?
Không, bạn luôn phải sử dụng hệ thống neo có ít nhất hai điểm độc lập để đảm bảo an toàn.
Làm sao để biết một neo có sẵn (fixed anchor) an toàn để sử dụng?
Bạn cần kiểm tra trực quan các bu lông (bolt) và dây xích xem có bị gỉ sét, lỏng lẻo hay hư hỏng không.
Tôi có cần mang theo thiết bị làm neo khi đi leo ở khu vực có sẵn không?
Có, bạn nên luôn mang theo dây đai và móc khóa dự phòng để gia cố hoặc thay thế neo có sẵn nếu chúng không đảm bảo.
Xem các loại dây đai, móc khóa và thiết bị xây dựng neo an toàn tại WeTrek.vn.