Phanh bằng động cơ là kỹ thuật dùng lực hãm từ động cơ để giảm tốc độ xe. Kỹ thuật này giúp bạn đổ đèo an toàn và kiểm soát xe tốt hơn trên địa hình khó.
Phanh bằng động cơ hoạt động như thế nào?
Khi bạn nhả chân ga, động cơ không nhận nhiên liệu nhưng vẫn quay theo quán tính của bánh xe. Quá trình này tạo ra lực hãm, hay còn gọi là lực cản, làm xe chậm lại. Đây chính là cơ chế của phanh động cơ. Kỹ thuật này không dùng đến má phanh và đĩa phanh như khi bạn đạp phanh chân.
Về cơ bản, bạn đang dùng chính động cơ để làm xe đi chậm một cách từ từ. Lực hãm mạnh hay yếu phụ thuộc vào số bạn đang gài. Số càng thấp, vòng tua máy càng cao, lực hãm của động cơ càng lớn.
Vì sao kỹ thuật này quan trọng khi đi địa hình?
Phanh động cơ là một kỹ năng thiết yếu cho người yêu thích các hoạt động ngoài trời tại Việt Nam, đặc biệt khi di chuyển trên các cung đường đèo núi hoặc địa hình phức tạp.
Kiểm soát tốc độ khi xuống dốc dài
Các cung đường đèo ở Hà Giang, Tây Bắc, hay đường xuống một số bãi biển hoang sơ thường có độ dốc lớn và dài. Nếu bạn chỉ dùng phanh chân liên tục, má phanh sẽ nóng lên quá mức. Điều này dẫn đến hiện tượng mất phanh, một tình huống cực kỳ nguy hiểm. Phanh động cơ giúp xe duy trì tốc độ ổn định, giảm áp lực cho hệ thống phanh chính, giữ cho phanh luôn sẵn sàng cho các tình huống khẩn cấp.
Tăng độ bám đường trên bề mặt trơn trượt
Khi đi qua những đoạn đường đất ẩm ướt sau mưa, đường sỏi đá hoặc bùn lầy, việc đạp phanh đột ngột dễ làm bánh xe bị khóa cứng và trượt đi. Phanh động cơ làm giảm tốc độ xe một cách mượt mà, giúp bánh xe duy trì độ bám với mặt đường. Điều này giúp bạn kiểm soát tay lái tốt hơn và tránh bị mất lái.
Tiết kiệm nhiên liệu và giảm hao mòn phanh
Khi phanh bằng động cơ, kim phun sẽ ngắt nhiên liệu tạm thời. Xe di chuyển bằng quán tính chứ không tiêu thụ xăng. Về lâu dài, kỹ thuật này giúp bạn tiết kiệm một phần chi phí nhiên liệu. Nó cũng giúp kéo dài tuổi thọ của má phanh và đĩa phanh, giảm chi phí bảo dưỡng xe.
Hướng dẫn phanh bằng động cơ
Cách thực hiện phanh động cơ có sự khác biệt nhỏ giữa xe số sàn và xe số tự động.
Đối với xe số sàn
Thực hiện kỹ thuật này trên xe số sàn cho bạn sự kiểm soát tối đa. Nguyên tắc chung là “lên dốc bằng số nào, xuống dốc bằng số đó”.
Các bước thực hiện:
- Nhả hoàn toàn chân ga.
- Đạp côn và chuyển về số thấp hơn (từ số 4 về 3, hoặc từ 3 về 2).
- Nhả chân côn từ từ để xe giảm tốc độ. Tránh nhả côn quá nhanh gây giật xe.
- Giữ xe ở số thấp để động cơ ghìm tốc độ của xe lại trong suốt quá trình xuống dốc.
Ví dụ, khi đổ đèo Hải Vân, bạn nên về số 3 hoặc số 2 tùy vào độ dốc để xe tự hãm ở tốc độ an toàn khoảng 30-40 km/h mà không cần rà phanh liên tục.
Đối với xe số tự động
Nhiều người nghĩ xe số tự động không phanh bằng động cơ được, nhưng điều này không đúng. Hầu hết các xe tự động đều có các chế độ hỗ trợ việc này.
Các bước thực hiện:
- Nhả chân ga.
- Gạt cần số từ chế độ D (Drive) sang các chế độ số thấp hơn như L (Low), 2, 3 hoặc chế độ B (Brake).
- Đối với xe có lẫy chuyển số trên vô lăng, bạn dùng lẫy (-) để về số thấp.
- Xe sẽ giảm tốc độ khi bạn chuyển sang số thấp.
Ví dụ, khi lái xe qua những con dốc quanh co ở Đà Lạt, bạn chuyển cần số sang chế độ 3 hoặc 2. Xe sẽ đi chậm lại, giúp bạn xử lý các góc cua an toàn hơn và ngắm cảnh trọn vẹn hơn.
Những lưu ý quan trọng
- Không về số quá thấp một cách đột ngột ở tốc độ cao. Hành động này có thể làm động cơ gầm lên, vượt quá vòng tua cho phép và gây hại cho hộp số.
- Phanh động cơ là kỹ thuật hỗ trợ, không thay thế hoàn toàn phanh chân. Luôn kết hợp cả hai để đảm bảo an toàn.
- Lắng nghe tiếng máy. Nếu động cơ gầm quá to, bạn nên chuyển lên số cao hơn một chút hoặc dùng phanh chân để hỗ trợ.
Câu hỏi thường gặp
Phanh bằng động cơ có làm hại động cơ không?
Không, nếu bạn thực hiện đúng kỹ thuật và không ép động cơ hoạt động ở vòng tua quá cao trong thời gian dài.
Có nên dùng phanh động cơ khi lái xe trong thành phố?
Có, bạn có thể về số thấp để giảm tốc độ một cách từ từ khi gần đến đèn đỏ hoặc các giao lộ.
Xe máy có phanh động cơ được không?
Có, nguyên lý hoạt động trên xe máy số hoàn toàn tương tự như trên ô tô số sàn.
Việc làm chủ kỹ thuật phanh động cơ giúp mỗi chuyến đi của bạn an toàn và chủ động hơn. Nó cho phép bạn tự tin chinh phục những cung đường khó nhất để đến với những điểm trekking, cắm trại tuyệt vời. Hãy trang bị đầy đủ kỹ năng và vật dụng cần thiết cho hành trình của mình.
Xem các loại trang bị dã ngoại chuyên dụng tại WeTrek.vn.