Vượt nút (Knot Passing) là gì?

Vượt nút (Knot Passing) là một bộ kỹ năng thiết yếu trong các hoạt động sử dụng dây. Kỹ thuật này giúp bạn vượt qua điểm nối giữa hai sợi dây hoặc một nút thắt bất kỳ trên dây mà không cần phải tháo mình ra khỏi hệ thống dây chính. Việc này đảm bảo an toàn và tính liên tục trong quá trình di chuyển, đặc biệt trong các tình huống mà một sợi dây không đủ dài.

Trong nhiều hoạt động ngoài trời, bạn sẽ gặp phải những tình huống cần một sợi dây dài hơn chiều dài sẵn có. Ví dụ, khi bạn cần đu dây xuống một vách đá cao hơn 50 mét ở Hữu Lũng, Lạng Sơn, nhưng bạn chỉ có hai sợi dây 50 mét. Lúc này, bạn phải nối chúng lại với nhau. Kỹ thuật vượt nút giúp bạn đi qua điểm nối đó một cách an toàn.

Kỹ năng này đặc biệt quan trọng trong:

• Leo núi đá (Rock Climbing): Khi thiết lập các chặng đu dây dài.
• Vượt thác (Canyoning): Di chuyển qua các tầng thác cao và phức tạp.
• Thám hiểm hang động (Caving): Khám phá các giếng hang sâu ở Quảng Bình, nơi cần nối nhiều đoạn dây.
• Cứu hộ (Rescue): Tiếp cận nạn nhân ở các địa hình hiểm trở.

Có hai kịch bản chính khi bạn cần vượt nút: lúc đi xuống và lúc đi lên. Mỗi kịch bản yêu cầu một quy trình khác nhau.

Vượt nút khi Đu dây xuống (Descending)

Đây là tình huống phổ biến nhất. Quy trình yêu cầu sự cẩn thận và tuần tự để chuyển trọng lượng cơ thể một cách an toàn.

1. Tiếp cận nút thắt: Đu dây xuống và dừng lại ở vị trí ngay phía trên nút thắt khoảng 30-50 cm.
2. Tạo điểm tựa dự phòng: Sử dụng một sợi dây phụ (accessory cord) để tạo một nút ma sát (friction hitch) như Prusik hoặc Klemheist trên sợi dây chính, phía trên thiết bị hãm của bạn. Nối nút này vào đai an toàn bằng một carabiner khóa.
3. Chuyển trọng lượng: Nới lỏng dây qua thiết bị hãm để trọng lượng cơ thể của bạn chuyển hoàn toàn sang nút ma sát dự phòng. Lúc này, thiết bị hãm của bạn không còn chịu tải.
4. Di chuyển thiết bị hãm: Tháo thiết bị hãm ra khỏi dây và lắp lại vào phần dây bên dưới nút thắt.
5. Chuyển trọng lượng trở lại: Căng dây trong thiết bị hãm để nhận lại trọng lượng cơ thể. Khi thiết bị hãm đã chịu tải, bạn tháo nút ma sát dự phòng ra khỏi dây.
6. Tiếp tục đu dây: Kiểm tra lại toàn bộ hệ thống rồi tiếp tục đu dây xuống.

Vượt nút khi Leo dây lên (Ascending)

Khi leo lên bằng các thiết bị hỗ trợ như jumar, bạn cũng cần một quy trình tương tự để vượt qua nút thắt.

1. Leo đến gần nút thắt: Di chuyển lên cho đến khi thiết bị leo dây trên của bạn gần chạm vào nút thắt.
2. Đặt thiết bị leo dây phụ: Gắn một thiết bị leo dây thứ hai hoặc một nút ma sát lên phần dây phía trên nút thắt.
3. Chuyển trọng lượng: Đứng lên trên đai chân của thiết bị dưới, chuyển trọng lượng cơ thể của bạn sang thiết bị leo dây vừa được đặt phía trên nút thắt.
4. Di chuyển thiết bị dưới: Khi thiết bị dưới không còn chịu tải, bạn tháo nó ra và lắp lại vào dây phía trên nút thắt, ngay bên dưới thiết bị trên.
5. Tiếp tục leo lên: Chuyển trọng lượng giữa hai thiết bị và tiếp tục quá trình leo dây.

Để thực hiện kỹ thuật vượt nút một cách an toàn, bạn cần có bộ dụng cụ phù hợp và biết cách sử dụng chúng thành thạo.

• Dây leo núi (Climbing rope): Hai hoặc nhiều sợi dây tĩnh hoặc động, tùy thuộc vào hoạt động.
• Đai an toàn (Harness): Loại đai phù hợp với hoạt động của bạn.
• Thiết bị hãm đu dây (Belay/Rappel device): Ví dụ như ATC hoặc Grigri.
• Carabiner khóa (Locking carabiners): Ít nhất 3-4 chiếc.
• Dây phụ (Accessory cord): Dây đường kính 5-7mm để làm nút ma sát dự phòng.
• Thiết bị leo dây (Ascenders): Nếu bạn thực hiện kỹ thuật khi leo lên.

An toàn là ưu tiên hàng đầu. Luôn tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Luôn thực hành trước ở một môi trường an toàn, có kiểm soát như vách tập luyện hoặc gần mặt đất.
• Luôn sử dụng một hệ thống dự phòng, như nút Prusik, trong suốt quá trình.
• Kiểm tra kỹ nút nối dây. Các loại nút phổ biến để nối hai dây đu là nút số 8 kép (Figure-eight bend) hoặc nút dẹt kép (Overhand bend).
• Không bao giờ tháo mình hoàn toàn ra khỏi hệ thống dây khi đang ở trên cao.
• Tham gia một khóa học chuyên nghiệp từ các huấn luyện viên được chứng nhận.

Kỹ thuật vượt nút có cần thiết cho người mới bắt đầu không?

Đây là một kỹ năng nâng cao và không cần thiết cho các hoạt động leo núi cơ bản, nhưng nó rất quan trọng nếu bạn muốn tham gia vào các chuyến đi dài và phức tạp hơn.

Loại nút nào tốt nhất để nối hai sợi dây khi đu dây?

Nút dẹt kép (Overhand bend) được ưa chuộng vì nó ít bị kẹt vào các cạnh đá khi bạn kéo dây xuống.

Tôi có thể tự học kỹ thuật này qua video không?

Bạn có thể xem video để tham khảo, nhưng bạn phải thực hành trực tiếp dưới sự giám sát của một người hướng dẫn có kinh nghiệm để đảm bảo an toàn.

Vượt nút là một kỹ năng giá trị, mở ra nhiều cơ hội cho các cuộc phiêu lưu lớn. Đầu tư thời gian để học và thực hành đúng cách sẽ giúp bạn tự tin và an toàn hơn trên mọi địa hình.