Xuất phát đứng (Stand Start) là gì?

Xuất phát đứng (Stand Start) là kỹ thuật bắt đầu một bài leo núi đá (boulder) từ tư thế đứng, tay bám vào các mấu bám (hold) đã định sẵn.

Xuất phát đứng (Stand Start) là cách bắt đầu phổ biến nhất trong môn leo núi đá trong nhà và ngoài trời, đặc biệt là bouldering. Bạn bắt đầu bài leo từ tư thế đứng hoặc hơi chùng người. Hai tay của bạn phải đặt trên các mấu bám khởi đầu đã được quy định. Đây là điểm khởi đầu chính thức cho hầu hết các bài leo, từ dễ đến khó.

Mục đích của việc quy định điểm xuất phát là để mọi người leo thử thách theo cùng một cách. Điều này đảm bảo tính nhất quán và công bằng khi đánh giá độ khó của một bài leo (route).

Bạn có thể dễ dàng xác định một bài leo có Xuất phát đứng (Stand Start) qua các dấu hiệu cụ thể. Các phòng tập leo núi thường có quy ước rõ ràng để chỉ dẫn người leo.

• Đánh dấu bằng băng dính: Các mấu bám (hold) khởi đầu cho tay thường được đánh dấu bằng một miếng băng dính nhỏ bên cạnh. Một số phòng tập dùng hai miếng băng dính cho hai tay, một số dùng một miếng băng dính chung cho cả hai tay bắt đầu trên cùng một mấu bám.

• Thẻ tên bài leo (route tag): Thẻ tên thường ghi rõ độ khó và có ký hiệu "SS" hoặc ghi rõ "Stand Start". Thẻ này thường được gắn gần mấu bám khởi đầu.

• Vị trí mấu bám: Các mấu bám khởi đầu của Xuất phát đứng (Stand Start) luôn ở độ cao hợp lý để một người có chiều cao trung bình có thể với tới từ tư thế đứng.

Ví dụ, tại các phòng tập như VietClimb (Hà Nội) hay Push Climbing (TP.HCM), hầu hết các bài leo cho người mới bắt đầu và trình độ trung cấp đều là Xuất phát đứng (Stand Start). Bạn sẽ thấy các miếng băng dính màu sắc rõ ràng chỉ dẫn vị trí đặt tay ban đầu.

Khi leo núi đá tự nhiên, việc xác định điểm xuất phát dựa vào topo (sơ đồ hướng dẫn leo) hoặc thông tin từ cộng đồng.

• Topo: Sơ đồ chi tiết của một khu vực leo núi sẽ mô tả điểm bắt đầu của từng bài leo. Các topo thường dùng mũi tên hoặc vòng tròn để khoanh vùng mấu bám khởi đầu và ghi chú rõ ràng là Xuất phát đứng (Stand Start).

• Thông tin truyền miệng: Những người leo trước hoặc người thiết lập bài leo (route setter) sẽ chia sẻ thông tin về điểm xuất phát. Tại các địa điểm leo nổi tiếng ở Việt Nam như Hữu Lũng (Lạng Sơn), thông tin này rất quan trọng để leo đúng bài.

Thực hiện đúng kỹ thuật Xuất phát đứng (Stand Start) là bước đầu tiên để hoàn thành một bài leo. Quá trình này yêu cầu sự kiểm soát và ổn định cơ thể trước khi thực hiện động tác tiếp theo.

1. Định vị chân: Đứng đối diện với vách đá. Đặt bàn chân của bạn lên các mấu bám (hold) dành cho chân ở vị trí thấp và ổn định nhất. Vị trí đặt chân tốt giúp bạn tạo ra một nền tảng vững chắc.

2. Đặt tay: Đặt hai tay lên các mấu bám khởi đầu đã được đánh dấu. Nắm chắc các mấu bám này.

3. Chuyển trọng lượng: Từ từ chuyển trọng lượng cơ thể từ chân đang đứng trên mặt đất sang hai tay và hai chân đang ở trên tường. Bạn sẽ cảm thấy cơ thể nhẹ dần đi.

4. Nhấc người khỏi mặt đất: Co người lại và dùng lực từ tay và chân để nhấc hoàn toàn cơ thể khỏi mặt đất. Cả hai chân của bạn lúc này phải rời khỏi thảm hoặc mặt đất.

5. Thiết lập tư thế: Giữ yên tư thế này trong khoảng một đến hai giây để chứng tỏ bạn đã kiểm soát được vị trí bắt đầu. Đây được gọi là việc "thiết lập" (establishing). Sau khi thiết lập thành công, bạn có thể bắt đầu di chuyển lên các mấu bám tiếp theo.

Việc thiết lập tư thế ổn định trước khi di chuyển là quy tắc bắt buộc trong các cuộc thi đấu và cũng là thói quen tốt khi leo thường ngày.

Việc tuân thủ đúng quy tắc Xuất phát đứng (Stand Start) không chỉ là vấn đề hình thức. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm và sự công bằng trong môn thể thao này.

• Đảm bảo tính nhất quán: Khi mọi người bắt đầu từ cùng một vị trí, độ khó của bài leo được giữ nguyên như ý định của người thiết lập. Việc bỏ qua các mấu bám khởi đầu và bắt đầu ở vị trí cao hơn được xem là "ăn gian" và làm giảm thử thách.

• Phân biệt với các kiểu xuất phát khác: Leo núi đá còn có kiểu Xuất phát ngồi (Sit Start), yêu cầu bạn bắt đầu từ tư thế ngồi và thường khó hơn đáng kể. Việc nhận biết Xuất phát đứng (Stand Start) giúp bạn tiếp cận bài leo đúng với độ khó của nó.

• Nền tảng kỹ thuật: Làm chủ được việc xuất phát ổn định là một kỹ năng cơ bản. Nó rèn luyện cho bạn khả năng kiểm soát cơ thể, chuyển đổi trọng lượng và kích hoạt các nhóm cơ cần thiết ngay từ những giây đầu tiên.

Làm sao để biết tay và chân bắt đầu ở đâu?

Các mấu bám cho tay thường được đánh dấu rõ ràng, còn chân bạn có thể đặt tự do trên các mấu bám trong tầm với để có tư thế vững nhất.

Có bắt buộc phải nhấc cả hai chân khỏi mặt đất không?

Có, bạn phải thiết lập tư thế ổn định trên tường với cả hai chân rời khỏi mặt đất để bắt đầu một bài leo hợp lệ.

Để có một khởi đầu vững chắc, một đôi giày leo núi phù hợp là điều cần thiết. Xem các mẫu giày leo núi chuyên dụng tại WeTrek.vn.