Bếp cồn là gì?

Bếp cồn là loại bếp dã ngoại siêu nhẹ, không có bộ phận chuyển động, dùng cồn làm nhiên liệu, lý tưởng cho chuyến đi tối giản.

Bếp cồn (Alcohol Stove) là một loại bếp dã ngoại có cấu tạo cực kỳ đơn giản. Nó bao gồm một buồng chứa cồn lỏng và các lỗ nhỏ xung quanh để hơi cồn thoát ra và cháy. Bếp không có bộ phận cơ khí chuyển động, van điều áp hay dây dẫn nhiên liệu phức tạp. Cơ chế hoạt động của bếp dựa trên nguyên lý cồn được đun nóng, bay hơi, và hơi cồn thoát ra qua các lỗ phun để tạo thành ngọn lửa.

Loại bếp này được ưa chuộng trong cộng đồng dã ngoại tối giản (ultralight backpacking) vì trọng lượng nhẹ, độ bền cao và sự im lặng tuyệt đối khi hoạt động. Nhiên liệu chính là cồn biến tính hoặc cồn y tế 90 độ, dễ dàng tìm mua tại Việt Nam.

Bếp cồn mang lại nhiều lợi ích cho người đi dã ngoại, đặc biệt là những người theo đuổi sự gọn nhẹ và đơn giản.

Trọng lượng siêu nhẹ: Hầu hết bếp cồn có trọng lượng dưới 50 gram, nhẹ hơn đáng kể so với bếp ga hoặc bếp dầu. Điều này giúp giảm tải trọng cho ba lô của bạn trên những hành trình dài.

Cấu tạo đơn giản và bền bỉ: Vì không có bộ phận chuyển động, bếp cồn gần như không thể hỏng. Bạn không phải lo lắng về việc van bị kẹt, gioăng cao su bị lão hóa hay kim phun bị tắc giữa chuyến đi.

Hoạt động im lặng: Bếp cồn cháy không tạo ra tiếng ồn, giúp bạn tận hưởng trọn vẹn sự yên tĩnh của thiên nhiên. Đây là một ưu điểm lớn so với tiếng gầm của bếp ga hay bếp dầu.

Nhiên liệu dễ tìm: Cồn 90 độ có bán ở mọi hiệu thuốc trên toàn quốc. Bạn không cần tìm đến các cửa hàng dã ngoại chuyên dụng để mua bình ga hay nhiên liệu đặc biệt.

Để sử dụng bếp cồn hiệu quả, bạn cần nắm rõ các thông số kỹ thuật của nó.

Trọng lượng: Từ 20g đến 100g tùy chất liệu và thiết kế. Các mẫu làm từ titan là nhẹ nhất.

Thời gian đun sôi: Trung bình từ 8 đến 10 phút để đun sôi 500ml nước trong điều kiện lý tưởng. Thời gian này lâu hơn bếp ga và bị ảnh hưởng nhiều bởi gió và nhiệt độ môi trường.

Mức tiêu thụ nhiên liệu: Khoảng 25-30ml cồn để đun sôi 500ml nước. Bạn cần một tấm chắn gió để đạt được hiệu suất này.

Phạm vi sử dụng: Bếp cồn phù hợp nhất cho các chuyến đi cá nhân hoặc hai người, chủ yếu dùng để đun nước pha trà, cà phê, hoặc nấu các món ăn liền. Nó không phải là lựa chọn tốt để nấu các món phức tạp cần điều chỉnh lửa liên tục. Bếp hoạt động tốt nhất trong điều kiện thời tiết ba mùa. Ở nhiệt độ thấp hoặc độ cao lớn, hiệu suất của bếp sẽ giảm.

Lựa chọn bếp cồn phù hợp phụ thuộc vào nhu cầu và ngân sách của bạn.

Chất liệu: Bếp cồn thường được làm từ nhôm, đồng hoặc titan. Titan là vật liệu cao cấp nhất, siêu nhẹ, bền và chống ăn mòn tốt nhưng giá thành cao. Đồng và nhôm nặng hơn một chút nhưng có giá phải chăng hơn.

Thiết kế: Có hai loại thiết kế chính. Bếp cồn hở (open flame) có cấu tạo như một chiếc cốc nhỏ, đơn giản nhưng khó điều chỉnh lửa. Bếp cồn có lỗ phun (pressurized side-burner) như của Trangia thì cho ngọn lửa tập trung và hiệu quả hơn. Một số mẫu đi kèm nắp điều chỉnh lửa để bạn ninh, hầm thức ăn.

Phụ kiện đi kèm: Một bộ bếp cồn hoàn chỉnh nên có tấm chắn gió và giá đỡ nồi. Tấm chắn gió là phụ kiện bắt buộc để bếp hoạt động hiệu quả và tiết kiệm nhiên liệu. Giá đỡ nồi giúp nồi của bạn ở khoảng cách tối ưu so với ngọn lửa.

Bếp cồn là người bạn đồng hành quen thuộc của dân trekking Việt Nam trong nhiều cung đường. Một trekker đi Tà Năng Phan Dũng có thể dùng bếp cồn để pha một ly cà phê vào buổi sáng sớm mà không làm phá vỡ sự tĩnh lặng của bình minh. Trong một chuyến leo núi Fansipan, bếp cồn đủ nhẹ để bạn mang theo mà không cảm thấy nặng nề. Nó giúp bạn nấu nhanh một tô mì gói nóng để phục hồi năng lượng. Trong các chuyến đi xe đạp xuyên Việt, bếp cồn nhỏ gọn dễ dàng cất trong túi hành lý và nhiên liệu có thể mua ở bất kỳ thị trấn nào trên đường đi.

Sử dụng bếp cồn không đúng cách có thể làm giảm hiệu suất và gây nguy hiểm.

Không dùng tấm chắn gió: Đây là lỗi phổ biến nhất. Gió sẽ thổi bay nhiệt lượng, làm tăng thời gian đun sôi và lãng phí một lượng lớn nhiên liệu.

Châm quá nhiều cồn: Việc đổ đầy cồn vào bếp có thể gây bùng lửa khi bắt đầu châm. Bạn chỉ nên đổ lượng cồn vừa đủ cho một lần nấu.

Đặt nồi lên bếp quá sớm: Bếp cồn cần một khoảng thời gian ngắn để mồi (priming). Bạn phải đợi cho hơi cồn nóng lên và ngọn lửa bùng cháy ổn định từ các lỗ phun trước khi đặt nồi lên.

Đặt bếp trên bề mặt không ổn định: Bếp cồn chứa nhiên liệu lỏng dễ đổ. Luôn đặt bếp trên một mặt phẳng, chắc chắn để tránh nguy cơ cháy.

Cồn biến tính (Denatured Alcohol): Là cồn ethanol đã được thêm các chất phụ gia để không thể uống được. Đây là loại nhiên liệu được khuyên dùng cho bếp cồn vì cháy sạch và hiệu quả.

Mồi bếp (Priming): Là quá trình làm nóng bếp để cồn lỏng bay hơi. Hơi cồn này sau đó thoát ra qua các lỗ phun và tạo thành ngọn lửa chính.

Tấm chắn gió (Windscreen): Một tấm kim loại mỏng, dẻo được quây quanh bếp và nồi để ngăn gió, giúp tập trung nhiệt lượng và tăng hiệu suất.

Nắp điều chỉnh lửa (Simmer Ring): Một chiếc nắp có các lỗ mở có thể điều chỉnh để đặt lên trên bếp, giúp giảm cường độ ngọn lửa để nấu các món ăn cần nhiệt độ thấp.

Dùng cồn 70 độ cho bếp cồn được không?

Bạn không nên dùng cồn 70 độ vì lượng nước cao làm bếp khó cháy và tạo nhiều muội đen.

Bếp cồn có dùng được trong nhà không?

Bạn có thể dùng bếp cồn trong khu vực thông thoáng nhưng không được dùng trong lều kín hoặc không gian nhỏ.

Làm sao để dập tắt bếp cồn?

Bạn chỉ cần dùng nắp đậy kín các lỗ phun để ngăn không khí tiếp xúc với ngọn lửa.

Xem các mẫu bếp cồn tại WeTrek.vn.