[WeTrekology] Hướng dẫn chọn bộ lọc và bộ xử lý nước

Xử lí nước đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe của bạn trong các chuyến đi. Không phải mọi nguồn nước đều kém vệ sinh, nhưng sự thật là ngay cả nguồn nước nhìn có vẻ tinh khiết nhất cũng có thể khiến bạn nhiễm bệnh. Nếu con người, vật nuôi và động vật hoang dã có thể đi tới một địa điểm thì các mầm bệnh trú ẩn trong chất thải cũng có thể xâm nhập vào nước ở nơi đó.  

Khi ngày càng nhiều người muốn khám phá thiên nhiên hoang dã, mức độ phát tán của mầm bệnh theo đó ngày càng tăng. Vậy tại sao chúng ta lại mạo hiểm với sức khỏe trong khi có rất nhiều biện pháp xử lí nước để lựa chọn? Cân nhắc các yếu tố dưới đây trước khi chọn mua bộ lọc hoặc bộ xử lý nước:

• Bộ lọc vs. bộ xử lý nước: Biết được tác nhân bạn sẽ cần loại bỏ trong nước và phương pháp loại bỏ chúng.
• Các loại bộ lọc và bộ xử lý nước: Công sức cần bỏ ra cho mỗi phương pháp xử lí nước rất khác nhau, tương tự như thời gian chờ sau khi xử lí để nước có thể uống được vậy. 
• Vai trò của bộ lọc sơ: Nếu bạn phải xử lí nước có nhiều cặn bẩn thì bộ lọc sơ đóng vai trò rất quan trọng. 
• Hiểu cách vận dụng từng phương pháp trong thực tế: Kể cả bộ lọc và bộ xử lý nước tốt nhất cũng không hiệu quả nếu bạn không tuân thủ các điều kiện an toàn vệ sinh cơ bản và sử dụng đúng cách. 

BỘ LỌC VS. BỘ XỬ LÝ NƯỚC

Điểm khác biệt giữa bộ lọc và bộ xử lý nước nằm ở kích cỡ vi sinh vật mà mỗi loại lọc được:

• Bộ lọc nước loại bỏ các vi sinh vật (như Cryptosporidium và Giardia lamblia) và các vi khuẩn (như E. coli, Salmonella, Campylobacter và Shigella) một cách cơ học. 
• Bộ xử lý nước loại bỏ các vi-rút siêu nhỏ mà bộ lọc không thể giữ lại được. Khi đi dã ngoại thám hiểm, nhất là tới những nơi kém phát triển, hãy chú ý lựa chọn các sản phẩm có thêm tính năng tiêu diệt vi-rút (như vi-rút viêm gan A, rotavirus và norovirus).

CÁCH VẬN HÀNH

Mỗi bộ lọc và bộ xử lý đều bao gồm một màng lọc  bên trong, gồm rất nhiều lỗ với kích cỡ rất nhỏ giúp loại bỏ vi sinh vật và vi khuẩn. Theo thời gian sử dụng, các cặn bẩn tích tụ lại và chúng cần được làm sạch hoặc thay thế để có thể sử dụng tiếp. 

Đối với bộ xử lý nước, hầu hết các sản phẩm này đều sử dụng hóa chất (như i-ốt) để diệt vi-rút, vì chúng quá nhỏ để bị lọc sạch. Một cách khác đó là sử dụng tia cực tím để diệt các mầm bệnh. 

Nhiều bộ lọc và bộ xử lý còn có chứa carbon hoạt tính nhằm tránh biến đổi vị nước sau khi xử lí. Carbon hoạt tính cũng giúp loại bớt các chất độc hại như thuốc trừ sâu hay hóa chất công nghiệp. 

Vai trò của bộ lọc sơ

Các yếu tố khác nhau sẽ khiến nước bị bẩn theo nhiều kiểu các nhau, ví dụ như trầm tích băng, nước bẩn, vụn lá và bùn khuấy lên sau mưa bão. Dù không phải vấn đề đáng lo ngại với sức khỏe, nhưng các chất bẩn tự nhiên cũng gây ảnh hưởng lên quá trình xử lí nước và tuổi thọ của thiết bị xử lí. Một cách để giải quyết vấn đề này là sử dụng bộ lọc sơ. Bộ lọc sơ là phụ kiện đơn giản, giúp loại bỏ các cặn bẩn kích thước lớn khỏi nước nhằm cải thiện quá trình xử lí nước. 

Nhiều sản phẩm dạng bơm đều có một bộ lọc sơ, nhưng cũng nhiều sản phẩm không có và bạn sẽ cần mua riêng. Dưới đây là một số lí do giải thích tại sao bạn nên sử dụng bộ lọc sơ:

• Giúp duy trì dòng chảy của bộ lọc, giảm thiểu công tác làm sạch bộ lọc sau khi sử dụng và kéo dài tuổi thọ của sản phẩm.
• Cải thiện tính hiệu quả của quá trình xử lí nước.
• Nếu bạn sử dụng máy lọc UV để xử lí nước bẩn thì việc sử dụng bộ lọc sơ là rất quan trọng. 

CÁC LOẠI BỘ LỌC VÀ BỘ XỬ LÝ NƯỚC

Hướng dẫn sơ lược về bộ lọc và bộ xử lý nước

Các thông tin dưới đây là các hướng dẫn cơ bản cho từng phương pháp kể trên, tuy nhiên đến thời điểm này khoa học công nghệ đã sản xuất ra được các mẫu mới kết hợp ưu điểm của từng loại và nhiều sản phẩm độc đáo khác. Vì thế, hãy xem bảng đánh giá này là tư liệu tham khảo, từ đó đào sâu nghiên cứu mô tả sản phẩm, thông số kỹ thuật cũng như đánh giá của người dùng khác.  

Bộ lọc và bộ xử lý nước dạng bơm

Đặt đầu hút vào nguồn nước và đầu ra vào chai nước, sau đó bạn chỉ việc dùng sức để bơm. Cơ chế bơm ở các sản phẩm rất khác nhau, tương tự như tốc độ dòng chảy, vì thế hãy so sánh thông số kỹ thuật giữa chúng với nhau.

Bộ lọc và bộ xử lý nước sử dụng trọng lực

Đổ đầy nước vào thùng chứa, tìm một chỗ thuận tiện để treo lên và chờ đợi. Phần lớn các loại sản phẩm này đều có 2 thùng chứa và 1 bộ lọc trong, nhưng thiết kế bên trong và thùng chứa nước của từng loại sẽ có điểm khác biệt.

Bộ xử lý nước sử dụng tia cực tím (tia UV)

Thường có dạng như một chiếc bút nhỏ gọn, bạn chỉ việc cầm lên, bấm nút và khuấy (khoảng 60 giây hoặc hơn). Như vậy là đã xử lí xong toàn bộ nước trong bình. 

Bộ lọc và bộ xử lý nước nước dạng bình  

Có cơ chế lọc đơn giản, những chai nước này được trang bị bộ lọc hoặc bộ xử lý nước bên trong. Một số loại có ống hút hoặc van cắn để người dùng uống được nước trong khi hệ thống vẫn tiếp tục lọc. Một số dòng khác lại sử dụng tia cực tím để lọc.

Bộ lọc ép

Có cấu tạo gần tương tự như bộ lọc dạng bình, nhưng bạn phải đổ đầy nước vào chai sau đó bóp mạnh chai để nước chảy qua các lớp lọc. 

Bộ lọc và bộ xử lý nước dạng ống hút

Cung cấp nước theo nhu cầu, những thiết bị dạng xi-lanh này được trang bị bộ xử lý nước gọn bên trong, để bạn hút nước trực tiếp từ nguồn nước. 

Hóa chất

Hiệu quả với vi sinh vật, vi khuẩn và vi-rút, bạn chỉ cần bỏ một chút vào nước và chờ. Các sản phẩm này chứa chủ yếu là I-ốt hoặc Clo, được sản xuất dưới dạng dung dịch, dạng viên hoặc kết hợp các thành phần cơ bản trên với nhau.

Đun sôi

Chỉ với bếp đun, nhiên liệu và dụng cụ đun (nồi), bạn đã có một phương pháp xử lí nước hiệu quả có thể tiêu diệt gần như toàn bộ mầm bệnh trong nước. Giữ nước sôi trong 1 phút để đảm bảo an toàn; còn nếu bạn ở độ cao trên 2000m, hãy đun sôi trong 3 phút.

MỘT SỐ LƯU Ý KHI XỬ LÝ NƯỚC TRONG THỰC TẾ

Tránh những lỗi sau và cực kỳ cẩn thận khi xử lí nước:

• Chứa và tách riêng nước bẩn và nước sạch.
• Chú ý các bước xử lý nước, vì mỗi sản phẩm có quy trình xử lý riêng để tránh nhiễm khuẩn chéo (nhiễm từ nước chưa xử lí vào nước đã xử lí).
• Tìm nguồn nước sạch nhất có thể, bởi độ sạch ảnh hưởng đến hiệu quả xử lí nước. Trừ khi không có lựa chọn nào khác, hãy lọc sơ trước hoặc để cặn bẩn lắng xuống và gạn lấy phần nước trong.
• Giữ tay sạch bằng cách rửa tay với dung dịch sát khuẩn thường xuyên.
• Giữ trại, khu vệ sinh và rửa chén đĩa cách xa nguồn nước ít nhất 60 m.

Anbu