[WeTrekology] Lựa chọn dao dã ngoại và dụng cụ đa năng

Một trong những món đồ hữu ích nhất để có trong ba lô của bạn đó là một con dao cứng cáp hoặc bộ dụng cụ đa năng, giúp bạn chuẩn bị đồ ăn, cắt dây thừng, làm các công việc sửa chữa - hoặc nó thậm chí có thể cứu mạng bạn trong một tình huống khẩn cấp. Những con dao và bộ dụng cụ đa năng có nhiều mẫu mã, thiết kế và chất liệu đa dạng. Con dao hoặc bộ dụng cụ bạn chọn sẽ được dựa trên mục đích sử sụng và các hoạt động mà bạn tham gia. Sự lựa chọn tốt nhất cho dã ngoại có thể sẽ khác biệt với những gì bạn cần cho cắm trại hoặc cho việc sử dụng hằng ngày.  

1. CÁC LOẠI DAO

Các loại dao rất đa dạng, từ dao lưỡi thẳng tới dao bỏ túi, và những con dao chuyên dụng dùng trong những trường hợp như cứu nạn, cứu hộ dưới nước hoặc chạm khắc gỗ. Bởi vì không có một con dao nào phù hợp với mọi nhiệm vụ, một số người thường mang nhiều loại dao. Tuy nhiên, với việc cân nhắc kỹ lưỡng, bạn có thể chọn được một con dao đáp ứng được phần lớn các nhu cầu của bạn.

Dao bỏ túi

Với lưỡi gấp, những con dao bỏ túi không chiếm nhiều không gian và rất lý tưởng cho việc leo núi, dã ngoại và những công việc hàng ngày. Chúng ngoài ra còn giữ lưỡi dao sắc được bảo vệ bên trong chuôi khi bạn không sử dụng. Tuy nhiên, những con dao gấp nhỏ lại thiếu tính ổn định hơn so với các loại dao có lưỡi thẳng. Ngoài ra, dao gấp mà không có nẫy chốt có thể vô tình gập xuống vào ngón tay bạn khi bạn đang sử dụng.

Dao lưỡi thẳng

Những con dao có lưỡi thẳng, cố định có độ bền cao hơn và thoải mái, thuận tiện hơn những con dao gấp. Chúng cũng dễ làm sạch hơn, nhưng lại nặng hơn, chiếm nhiều không gian hơn và đòi hỏi phải có một bao đựng dao để mang chúng một cách an toàn.

2. MỘT SỐ TÍNH NĂNG CỦA CÁC LOẠI DAO

Khóa lưỡi

Một lưỡi dao có khóa kết hợp giữa sự ổn định của một con dao lưỡi thẳng với sự thuận tiện của một con dao gấp. Lưỡi dao có thể gấp xuống để bỏ túi, giúp bạn có thể mang dao an toàn vì lưỡi được bảo vệ bên trong chuôi, nhưng lưỡi dao ngoài ra còn được khóa cố định khi bạn mở ra, giữ cho lưỡi không đột nhiên gấp xuống khi bạn sử dụng.

Mở một tay

Một số loại dao gấp được thiết kế để mở nhanh với một tay. Cơ chế gấp nhẹ nhàng với một nấc nhỏ ở trên lưỡi giúp bạn mở dao với ngón cái một cách dễ dàng. Loại dao “hai tay” (ambidextrous knife) có thể được mở ra dễ dàng với bất kỳ tay nào (trái hoặc phải)   Bộ phận hỗ trợ mở dao

Khi bạn bắt đầu mở lưỡi dao, một bộ phận hỗ trợ được kích hoạt và giúp bạn mở dao dễ dàng. Những con dao loại này được trang bị một khóa an toàn, có chức năng chặn cơ chế hỗ trợ kích hoạt mở trên dao khi dao được đóng lại để ngăn lưỡi dao mở đột ngột.

3. HÌNH DẠNG LƯỠI DAO

Có nhiều hình dạng lưỡi dao khác nhau; dưới đây là một số loại phổ biến nhất mà bạn sẽ thường cần cho việc cắm trại, dã ngoại và sử dụng ngoài trời:

Cứng cáp và linh hoạt, lưỡi dao drop-point, có lưỡi dày, sẽ rất hoàn hảo cho những nhiệm vụ nặng nề và việc sử dụng dao nói chung. Cạnh sắc của lưỡi dao trượt về phần mũi,  giảm thiểu khả năng vô tình đậm, chọc.

Một lưỡi dao clip-point có dạng hình lưỡi liềm về phần mũi, làm nó rất mỏng và sắc. Những lưỡi clip-point khá lý tưởng khi dùng để đâm, chọc, nâng cao khả năng kiểm soát dao khi dùng trong những công việc đòi hỏi sự chính xác, chi tiết, nhưng lại không có độ bền như của những lưỡi dao drop-point.

Một lưỡi dao tanto dùng trong những nhiệm vụ nặng nề có phần mũi góc cạnh và rất chắc chắn, làm tăng thêm sức mạnh khi cạy nắp hộp, đập vụn và đâm thủng những vật liệu cứng.

Những lưỡi dao needle-point và spear-point thường là có hai cạnh lưỡi. Chúng rất lý tưởng cho những tình huống sinh tồn, khi được thiết kế chủ yếu cho việc đâm thủng và ném liệng.

Những lưỡi dao Sheepsfoot và Santuko rất phù hợp cho việc chuẩn bị thức ăn. Chúng có lưỡi thẳng từ chuôi tới mũi, chứ không cong. Hình dạng này giúp nó dễ dàng cắt, chặt và thái, trong khi lại giảm tối thiểu được rủi ro vô tình đâm vào tay.

4. VẬT LIỆU CHẾ TẠO LƯỠI DAO

Một lưỡi dao lý tưởng cần có khả năng chống ăn mòn, giữ lưỡi cắt được sắc, việc sử dụng được duy trì trong thời gian dài, và việc mài dao dễ dàng. Tuy nhiên, có một số đánh đổi cần được cân nhắc: Thép làm dao càng cứng thì lưỡi dao càng sắc, và ít khả năng bị gỉ sét hơn, nhưng lại khó để mài hơn. Còn thép mềm hơn thì có thể có khả năng chống ăn mòn cao hơn, và dễ mài hơn, nhưng thường không giữ được độ sắc.

Thép không gỉ

Phần lớn các loại lưỡi dao đều được tạo ra từ thép không gỉ, một hợp kim chống gỉ sét và ăn mòn. Ba ví dụ phổ biến của thép không gỉ được sử dụng làm lưỡi dao bao gồm:

• 420HC: Loại thép không gỉ có giá cả phải chăng này có khả năng chống ăn mòn, dễ mài và khả năng duy trì độ sắc tương đối tốt.
• 154CM: Loại thép không gỉ này có chất lượng cao hơn, chứa một hàm lượng carbon lớn hơn nên cứng hơn và khả năng duy trì độ sắc tốt.
• S30V: Đây là loại thép không gỉ cao cấp, chứa một hàm lượng vanadium (một loại cacbua chống gỉ sét, làm tăng độ bền và độ cứng cho lưỡi dao) cao, có khả năng duy trì độ sắc vượt trội.

Thép có hàm lượng carbon cao

Một số loại dao có lưỡi được tạo ra từ thép có hàm lượng carbon cao. Những lưỡi dao này có độ cứng và khả năng suy trì độ sắc nổi bật, nhưng dễ bị ăn mòn hơn so với các loại lưỡi làm từ thép không gỉ.

5. VẬT LIỆU CHẾ TẠO CHUÔI (CÁN) DAO

Chuôi (cán) dao thường được làm nhẵn để tiện cho việc cầm nắm, và được đẽo gọt để tạo sự thoải mái. Chúng được tạo ra từ những chất liệu khác nhau để phù hợp với môi trường sử dụng, thẩm mỹ và sở thích khác nhau.

• Chuôi gỗ đẹp và giúp bạn cầm dao được chắc, nhưng lại dễ bị hư hại bởi nước.
• Chuôi nhựa có giá cả phải chăng và chống thấm nước, nhưng có thể trơn, khó cầm nắm.
• Chuôi cao su giúp bạn cầm dao rất chắc chắn, có tính năng chống thấm nước, nhưng thiếu độ bền.
• Chuôi thép không gỉ và chuôi nhôm bền, nhưng bạn có thể cảm thấy lạnh và trơn, khó nắm khi cầm trên tay.

6. DỤNG CỤ ĐA NĂNG (MULTI-TOOLS)

Giống như một chiếc hộp dụng cụ nhỏ trong tay bạn, một dụng cụ đa năng chắc chắn và nhiều công dụng sẽ làm được nhiều việc hơn một con dao bỏ túi truyền thống. Trong khi kích cỡ nhỏ hơn làm chúng không có lực mạnh bằng những dụng cụ cỡ lớn, chúng lại có khả năng giải quyết nhiều công việc sửa chữa nhỏ mà bạn phải đối mặt trong những chuyến thám hiểm, dã ngoại ngoài trời và trong cuộc sống hàng ngày.

Một số dòng dụng cụ đa năng có các tính năng được chọn lựa cho các hoạt động riêng biệt, như dụng cu đa năng cho đạp xe, leo núi, cắm trại. Hãy lập một danh sách những tình huống mà bạn dự kiến sẽ gặp phải, sau đó chọn lựa một dụng cụ đa năng có kích cỡ, chất lượng và các tính năng phù hợp để đáp ứng các nhu cầu của bạn.

Các dụng cụ

Những dụng cụ đa năng thường được thiết kế xoay quanh lưỡi dao gấp, là dụng cụ trung tâm thực hiện chức năng. Những dụng cụ phổ biến bao gồm một hoặc hai lưỡi dao trở lên, tua vít tiêu chuẩn, kéo, kìm cắt dây kim loại, cưa, giũa, dụng cụ mở nắp chai và dụng cụ mở đồ hộp. Những dụng cụ khác thường được tìm thấy trong bộ dụng cụ đa năng bao gồm dụng cụ khui nút chai (hình xoắn ruột gà), nhíp, kìm tuốt dây, thước kẻ và dùi.

Kích cỡ

Dụng cụ đa năng đa dạng về kích cỡ, từ những thiết kế nhỏ tối giản, siêu nhẹ, với chỉ các dụng cụ cần thiết tối thiểu, tới những bộ rất to với các dụng cụ ở kích cỡ lớn.

• Dụng cụ đa năng treo móc khóa: nhỏ, có thể mang theo gần như bất kỳ nơi nào, nhưng thiếu độ bền và tính đa năng của các dụng cụ đa năng lớn hơn.
• Dụng cụ đa năng bỏ túi: kết hợp kích cỡ dễ cầm với lượng vừa phải các dụng cụ. Chúng sẽ rất vừa vặn khi được đặt trong túi quần, có trọng lượng nhẹ hơn và chắc chắn hơn so với những mẫu lớn. Chúng rất lý tưởng cho việc đi dã ngoại hay các hoạt động khác, khi mà kích cỡ và trọng lượng là hai yếu tố quan trọng.
• Dụng cụ đa năng cỡ lớn: được thiết kế để dùng cho những nhiệm vụ nặng nề, cung cấp thêm lực, độ bền và sự thoải mái khi sử dụng. Chúng là sự lựa chọn hoàn hảo cho cắm trại với xe hơi (car camping), dù chúng có trọng lượng lớn hơn và chiếm nhiều không gian hơn những dụng cụ đa năng nhỏ, và thường đi kèm với một bao đựng để đeo ở thắt lưng.

7. DỤNG CỤ CẮM TRẠI

Đôi khi bạn đi dã ngoại, cắm trại, một con dao hay dụng cụ đa năng có thể không giải quyết được tất cả các việc cần làm. Sau đây là một số dụng cụ cắm trại bổ sung mà bạn có thể thấy hữu ích.

• Rìu và rìu nhỏ rất phù hợp với việc đóng cọc cho lều trại.
• Một chiếc cưa gấp trọng lượng nhẹ giúp bạn dễ dàng cưa củi để có được kích cỡ mong muốn.
• Có kích thước đa dạng từ loại nhỏ cầm tay cho tới những mẫu gấp lớn hơn, một chiếc xẻng sẽ giúp bạn đào hố ẩn nấp khi thảm họa tự nhiên xảy ra hoặc san bằng nền đất nhiều đá ở khu vực dựng lều.
• Một con dao đi rừng (machete) chắc chắn sẽ rất hữu ích khi phát quang bụi cây và cho những công việc cần dùng dao chặt, bổ.

Ethan Nguyen